Qarabağ mətbəxi Azərbaycan milli kulinariya xəzinəsinin ən zərif, ən qədim qatlarından biridir. Bu mətbəx əsrlər boyu həm ölkənin digər bölgələri ilə qarşılıqlı təsirdə zənginləşib, həm də həmin bölgələrin süfrələrinə özünəməxsus dad və ənənələr bəxş edib. Elə bu zənginlik içində xüsusi seçilən, adı kimi dadı da rəngarəng olan bir yemək var — Şeşrəngi.
Şeşrəngi nədir? Adının mənası
Qarabağ mətbəxinin məşhur yeməyi olan Şeşrəngi sözünün mənası “altı rəng” deməkdir. Bu ad təsadüfi deyil — yeməyin tərkibindəki meyvə-qurular, ətin və soğanın qızılı rəngi, həmçinin yumurtanın ağ-sarı kontrastı süfrədə əsl rəng harmoniyası yaradır. Lakin “şeşrəngi” yalnız rəng demək deyil, həm də zövqlərin, ənənələrin, mərasim bolluğunun bir ifadəsidir. Laçında böyük mərasimlərin, el şənliklərinin ən arzuolunan yeməklərindən biri məhz bu təam olub. Onu həm ayrıca xörək kimi, həm də aşın üzərində — “aş qarası” kimi süfrəyə veriblər.
Tarixi və ənənəvi yeri
Qarabağ bölgəsində qonaqpərvərliyin, süfrə bolluğunun göstəricisi kimi Şeşrəngi uzun illərdən bəri toy süfrələrinin, bayram mərasimlərinin əsas yeməklərindən sayılır. Bu yemək, bölgənin özünəməxsus meyvə qurularının — zoğal, alça, ərik, alma qaxı və xurmanın ət yeməyində birləşməsi ilə yaranmış qədim kulinariya ənənəsinin nümunəsidir. Şirin və turş çalarların harmoniyası Qarabağ mətbəxinə xas incə zövqü əks etdirir.
Şeşrənginin hazırlanması
Bu təamın hazırlanması sadəcə bişirmək prosesi deyil, bir növ mərasim, bir xatirədir. Qarabağ xanımlarının əlindən çıxan Şeşrəngi həm dadı, həm bəzəyi ilə süfrəyə bir neçə fərqli çalar gətirir.
Tərkibi:
Qoyun və ya dana əti – 2 kq
Soğan – 1 kq
Kişmiş – 1 kq
Zoğal axtası – 250 qr
Şirin alça turşu – 100 qr
Ərik qurusu – 200 qr
Xurma – 250 qr
Şəkər tozu – 100 qr
Alma qaxı – 100 qr
Kərə yağı – 350 qr
Yumurta – 6 ədəd
Hazırlanma qaydası:
Quruların hazırlanması: Kişmiş, zoğal, alça, ərik və alma qaxı yuyulub nəm halda şəkər tozu ilə qarışdırılır və bir kənara qoyulur.
Ətin bişirilməsi: Ət doğranıb qaynadılır, bişdikdən sonra süzülür və bulyon ayrıca saxlanılır.
Soğanın qovrulması: Soğan fal-fal doğranır və kərə yağında qızılı rəng alana qədər qovrulur.
Ətin əlavə edilməsi: Soğana ət əlavə olunur və qarışdırılaraq bir müddət birlikdə qovrulur.
Quruların qatılması: Qurular və xurma qazana əlavə olunur. Ardınca əvvəl saxlanılan ət suyu tökülür.
Bişirilməsi: Yemək yağa düşənə qədər bişirilir — bu mərhələ Şeşrənginin əsas tamını yaradır.
Bəzədilməsi: Xörək geniş qaba çəkilir. Bişmiş yumurta fal-fal doğranaraq süfrədəki adamların sayına uyğun şəkildə üstünə düzülür.
İstəyə görə Şeşrəngi süfrəyə süzülmüş düyü ilə birlikdə də verilə bilər. Bu halda yeməyin zənginliyi ikiqat artır, süfrə isə daha təntənəli görünür.
Şeşrəngi Qarabağın tarixindən, insanlarının zövqündən, mərasim mədəniyyətindən gələn bir mirasdır. Altı rəngli bu təam həm gözə, həm damağa xitab edir. Onun hər çalasında Qarabağ torpağının nəfəsi, Laçın dağlarının ətri, Azərbaycan süfrəsinin bolluğu var.
