Güzgü insan həyatında həm fiziki, həm də metaforik baxımdan əvəzsiz bir əşyadır. Hər gün özümüzü görmək, zahiri görkəmimizi yoxlamaq üçün istifadə etdiyimiz bu vasitə, əslində dərin mənəvi və simvolik anlamlarla da yüklənib. Qədim dövrlərdən bəri güzgü yalnız bir əks vasitəsi deyil, həm də insanın daxili aləminə, taleyinə və bilinçaltına açılan bir qapı kimi qəbul olunub.
Güzgünün yaranması və tarixi
Güzgünün tarixi minilliklərə dayanır. İlk güzgülər eramızdan əvvəl 6000-ci illərə aid olub və vulkanik qara şüşə – obsidian daşından hazırlanırdı. Daha sonralar metal lövhələr (mis, gümüş, tunc) cilalanaraq güzgü kimi istifadə olunmağa başlandı. Şüşə üzərinə metal örtük çəkmə texnologiyası isə orta əsrlərdə İtaliyada – Venesiyada inkişaf etdirildi və bu gün istifadə etdiyimiz müasir güzgülərin əsasını qoydu.
Güzgü və simvolikası
Güzgü bir çox mədəniyyətdə dərin simvolik anlamlara malikdir. Onun əsas simvolikası aşağıdakılardır:
Özünü Tanıma: Güzgü, insanın özünü görməsi və tanıması üçün vasitədir. Psixoloji baxımdan insanın özünü dərk etməsi, kim olduğunu anlaması “güzgü” konsepti ilə izah olunur.
İkilik və paralel aləm: Bir çox mifik və ezoterik sistemdə güzgü “paralel dünya”ya keçid vasitəsi sayılır. Güzgünün içindəki dünya reallığın əksi kimi təqdim olunur – lakin o əks bəzən fərqli, sirli və qorxulu ola bilər.
Gerçəklik və illuziya: Güzgü reallığı əks etdirsə də, eyni zamanda illuziya yarada bilər. Bu səbəblə güzgü həm həqiqət, həm də yalanın simvolu kimi istifadə olunur.
Qadın və ay simvolizmi: Güzgü tez-tez qadın enerjisi, intuisiya və ay ilə əlaqələndirilir. Ayın işığı kimi güzgü də öz işığını özündən deyil, başqasından alır və əks etdirir.
Mistik və xurafatlarda güzgü
Dünyanın bir çox mədəniyyətində güzgü ilə bağlı müxtəlif xurafatlar və inamlar mövcuddur:
Qırılan güzgü və 7 illik bədbəxtlik: Bu inam qədim Romaya gedib çıxır. Qədim romalılar güzgünün insan ruhunu əks etdirdiyinə inanırdılar. Güzgü qırıldıqda, ruhun parçalandığı və bunun uğursuzluq gətirdiyi düşünülürdü.
Ölüm zamanı güzgülərin örtülməsi: Bir çox Şərq və Qərb mədəniyyətində, evdə kimsə vəfat etdikdə güzgülərin üzəri örtülür. Bu, mərhumun ruhunun güzgüdə ilişib qalmasının qarşısını almaq üçün edilir.
Gecə güzgüyə baxmaq: Xalq arasında gecələr güzgüyə baxmağın qorxulu olduğu deyilir. İnanca görə, gecə güzgüdə görünən şey yalnız fiziki əksi deyil, insanın ruhundakı qorxular, gizli duyğular və bəzən varlıqlar da ola bilər.
Psixoloji və daxili təbəqələrdə güzgü
Psixoanalitiklər, xüsusən də Cak Lakanda görə güzgü mərhələsi insanın kimlik formalaşmasında mühüm mərhələdir. Körpə öz əksini ilk dəfə güzgüdə görəndə öz fərdiliyini dərk etməyə başlayır. Bu baxımdan güzgü, “Mən” anlayışının formalaşmasının simvolu kimi çıxış edir.
Ədəbiyyat və incəsənətdə güzgü
Ədəbiyyat və incəsənətdə güzgü tez-tez özünü axtarış, daxili təhlil və alternativ reallıqların açarı kimi istifadə olunur. Lusin Kerolun “Alisa güzgü arxasında”, Qoqolun “Burun”, Borxesin güzgü metaforaları, Tolstoy və Dostoyevskinin xarakter analizlərində güzgü – daxili aləmin qapısıdır.
Mistik təcrübələrdə güzgü
Ezoterik təcrübələrdə güzgü “scrying” – yəni gələcəyi görmək üçün baxış vasitəsi kimi də istifadə olunur. Güzgüyə uzun müddət baxmaqla hipnoz halına keçmək və vizyonlar görmək iddiaları da geniş yayılıb. Bu təcrübələrdə güzgü bir növ “portal” funksiyasını yerinə yetirir.
Güzgünün taleyə təsiri
Bəzi ezoterik cərəyanlarda inanılır ki, güzgü taleyi formalaşdırmaq gücünə malikdir. Məsələn: Evdə çoxlu güzgülərin olması enerji balansını poza bilər.
Güzgülərin qarşı-qarşıya qoyulması enerji dairəsi yarada bilər ki, bu da insanın həyatında qərarsızlığa və yorğunluğa səbəb ola bilər.
Güzgüdə insanın nə düşündüyü, hansı duyğuda olduğu əks olunur və bu əksin insanın taleyinə təsir etdiyi güman edilir.
Güzgü – sadəcə bir əks etdirici vasitə deyil. O, insanın özünü tanıması, daxili ilə üzləşməsi və həyatın metaforik dərinliklərinə enməsi üçün bir vasitədir. Onun simvolikası və mistik anlamları hələ də insan təxəyyülünü cazibəsində saxlayır. Güzgü bizə yalnız zahiri görkəmimizi deyil, bəzən ruhumuzun aynasını da göstərir – baxmaq cəsarət, görmək isə idrak tələb edir.
Xanım Aydın
