Bakı toyu sadəcə bir mərasim deyil, şəhərin yaddaşında yaşayan bir musiqi mədəniyyətidir. Lakin son onilliklərdə bu yaddaşın səsi tədricən dəyişib. Əgər bir vaxtlar toy zalında zurna və balabanın gur səsi yüksəlirdisə, indi həmin səhnəni elektron ritmlər, DJ konsolları və lazer işıqları bəzəyir. Bu keçid təkcə musiqi zövqünün deyil, həm də cəmiyyətin modernləşmə tempinin, sosial baxışların və nəsillərarası fərqlərin göstəricisidir.

Zurna və balabanın dövrü

Uzun illər boyu Bakı toylarının ruhu canlı ansamblın ifası ilə tamamlanırdı. Zurna-balaban dueti, nağara, qarmon, tar toya gələn hər kəsin gözündə Azərbaycan mədəniyyətinin simvolu idi. Musiqiçilər məclisin ritmini anında dəyişir, qonaqların əhvalına uyğun temp tuturdu. “Başına dolanım” kimi xalq havaları, “Sarı Gəlin”, “Nazlı yar” kimi muğam təsirli melodiyalar insanların həm nostaljisini, həm də milli qürurunu oyadırdı.

Bu musiqilər yalnız əyləncə deyil, həm də dəyərlərin daşıyıcısı idi.

Şəhərləşmə və yeni zövqlər

Lakin 2000-ci illərdən etibarən Bakı sürətlə dəyişməyə başladı. Müasir toy sarayları, texnoloji avadanlıqlar, səhnə işıqları və videoproektorlar toy anlayışını kökündən yenilədi. Eyni zamanda, gənc nəsil Qərb və Türkiyə musiqisinə daha çox meyl etməyə başladı. Artıq “DJ” anlayışı toy sənayesinə daxil oldu və bəzi toylar üçün əsas simaya çevrildi.

Musiqi seçimi tədricən canlı ifadan kompüter əsaslı ritmlərə keçdi. Elektron ritmlər, “remix”lər, məşhur pop mahnılar toy zalında yeni bir enerji yaratdı. Qonaqların gənc hissəsi bu dəyişikliyi sevə-sevə qəbul etsə də, yaşlı nəsil bəzən bu musiqilərin “ruhsuz” olduğunu düşünür.

DJ-lərin yüksəlişi – ritmin texnoloji nəslə uyğunlaşması

Bu gün Bakının toy sənayesi artıq çoxşaxəlidir. DJ-lər yalnız mahnı səsləndirmir, eyni zamanda toyun ab-havasını idarə edən rejissorlara çevriliblər. Onlar cütlüyün zövqünə uyğun “playlist” hazırlayır, xüsusi keçidlər və səs effektləri ilə toyun hər mərhələsinə emosional ton verir.

İki nəslin musiqi mübahisəsi

Bu dəyişiklik bir çox ailələrdə zövq mübahisəsinə səbəb olur. Bəzi valideynlər üçün toyda zurna-balabanın olmaması “soyuq” atmosfer yaradır, çünki bu səs onların gəncliyini, köklərini xatırladır. Gənclər isə müasir musiqiləri daha enerjili, dinamik və beynəlxalq səviyyəli hesab edir.

Beləcə, toy masasında yalnız nəsillər deyil, ənənəvi və müasir olmaqla iki mədəniyyət yanaşı oturur. Bu isə əslində, Bakının öz kimliyini əks etdirən bir mənzərədir: keçmişlə bu günün harmoniyası.

Musiqinin sosial mesajı

Bakı toylarındakı bu keçid sadəcə estetik seçim deyil, həm də sosial mesaj daşıyır. O göstərir ki, şəhər sakinləri öz köklərini qorumağa çalışsa da, eyni zamanda dünyaya açılmaq istəyirlər. Musiqi bu baxımdan bir növ “mədəni körpü” rolunu oynayır – zurna ilə DJ pultunun eyni toydakı varlığı Azərbaycan cəmiyyətinin ikili təbiətini əks etdirir: həm milli, həm qlobal.

Gələcəyin toyları – bəlkə də ikisinin sintezi

Bütün bu dəyişikliklərə baxmayaraq, çoxları inanır ki, gələcəyin toylarında ənənə ilə müasirlik birləşəcək. Artıq bəzi DJ-lər canlı musiqiçilərlə əməkdaşlıq edir. Zurna ritmləri elektron səsin fonunda səslənir, muğam nüansları “deep house” janrına qarışır.

Bakı toylarının musiqi təkamülü – zurna-balabandan DJ-ə keçid – sadəcə dəb deyil, həm də mədəni bir hadisədir. Bu dəyişiklik bizi düşündürür: biz kimik və hansı səslərlə özümüzü ifadə edirik? Əgər bir vaxtlar toyda zurna insanın içini titrədirdisə, bu gün DJ ritmləri eyni həyəcanı başqa bir dildə danışır.
Bəlkə də ən gözəl toy bu iki səsin bir araya gəldiyi, keçmişlə bu günün birgə rəqs etdiyi toydur.