Bəzən beynimizdə bir söz dolaşır – onun necə başladığını, necə səsləndiyini hiss edirik, amma heç cür adını çəkə bilmirik. Bu hissə fransızca “presque vu” deyilir, mənası “demək olar ki, görüldü” – yəni bir şeyi tam xatırlamağa yaxın olmaq, amma bir nöqtədə ilişib qalmaq.
Ən çox “dilimin ucundadır” ifadəsi ilə tanınan bu vəziyyət, hər bir insanın zaman-zaman yaşadığı, həm əsəbi, həm də maraqlı bir təcrübədir. Məsələn, bir aktyorun adını bilirsən, filmini xatırlayırsan, sifəti gözünün qabağındadır – amma ad bir cür gəlmir. Sanki beynin bir otağında gizlənib və sən açarı tapa bilmirsən.
Presque vu, beyində yaddaşın çağırılması (recall) və yaddaşın tanınması (recognition) prosesi arasındakı uyğunsuzluqla əlaqədardır. Sən məlumatın orada olduğunu bilirsən, tanıyırsan, amma çıxarıb dilə gətirə bilmirsən. Maraqlısı budur ki, bir az sonra – tam unudanda və ya diqqəti yayındıranda o ad qəfil ağlına gəlir.
Bu fenomen təkcə sözlərlə deyil, ideyalarla, musiqi parçaları ilə və hətta qəribə hisslərlə də ola bilər. Bəzən insan bir fikri tapmağa çalışır, sanki beynin içində bir işıq yanıb sönür, amma tam aydınlıq yaranmır. Bu da presque vunun genişlənmiş formasıdır.
Bəlkə də beynimiz bu anlarda bizə bir şey öyrədir: Hər şeyin adı olmasa da, hissi var. Və bəzən hiss yaddaşdan daha güclüdür.

Xanım Aydın