Nəşr edilmişdir 09/24/2024

Paylaşın

TARİX

“28 May” küçəsinin dövrləri: Vağzal, Teleqraf, 28 Aprel-in izləri ilə

XX əsrin əvvəllərindəki neft bumu Bakının simasını əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdi və onu əyalət şəhərindən böyük sənaye və mədəniyyət mərkəzinə çevirdi. Neft sənayesinin sürətli inkişafı şəhərə çoxlu sayda xarici sərmayəçi və mütəxəssisi cəlb etdi ki, bu da əhalinin sürətlə artmasına və şəhər infrastrukturunun genişlənməsinə səbəb oldu.

Neft bumu dövründə Bakıda yeni şəhər landşaftı fəal şəkildə formalaşırdı. Geniş küçələr və məhəllələr salınır, yaşayış evləri, sənaye müəssisələri və ictimai binalar tikilirdi. Şəhər müasir görkəm alır, yeni memarlıq formaları və üslubları ilə zənginləşirdi. Neft sənayeçiləri tərəfindən inşa edilən möhtəşəm malikanələr və çoxsaylı mədəni və təhsil müəssisələri şəhər infrastrukturunun ayrılmaz hissəsinə çevrildi.

Şəhərsalma prosesi şəhər həyatının bütün aspektlərini əhatə etdi: yeni yolların çəkilməsindən tutmuş sakinlərin dincələ və təbiətdən həzz ala biləcəyi parklar və bağların yaradılmasına qədər. Daim inkişaf edən nəqliyyat şəbəkəsi şəhərin müxtəlif rayonlarını birləşdirərək ticarət və sənayenin daha da inkişafına təkan verir, şəhər ətrafında rahat hərəkəti təmin edirdi. Fəal tikinti və abadlıq işləri sayəsində Bakı zəngin tarixi irs və müasir nailiyyətləri özündə birləşdirən dinamik və çiçəklənən şəhərə çevrildi.

Çoxlu sayda yeni küçələr salınmışdı. Belə küçələrdən biri də paytaxtın zəngin tarixi izlərini və baş verən son dəyişiklikləri özündə əks etdirən ən mühüm arteriyalarından biri olan 28 May küçəsidir. Nəsimi rayonunda yerləşən bu küçə Bülbül prospekti ilə (1991-ci ilə qədər Kirov prospekti, 1934-cü ilə qədər Böyük dəniz küçəsi) kəsişmədən başlayır və Köhnə Qaraşəhər körpüsünə qədər uzanaraq Mehdi Mehdizadə küçəsinə (əvvəlki 4-cü Zavodskaya) çevrilir. Küçənin uzunluğu təxminən 1,5 kilometrdir və bu illər ərzində bir çox ad dəyişikliyi və çevrilmələrdən keçib.

XIX əsrin ortalarına qədər indiki küçənin yerində bağlar və bostanlar var idi. 1883-cü ildə Bakı Dəmir Yolu Vağzalının meydana gəlməsi ilə vağzalı şəhərlə birləşdirəcək sərt örtülü küçənin yaradılmasına ehtiyac yarandı. Əvvəlcə bu küçə Vağzal küçəsi adlanırdı. 1887-ci ildə ərazidə ilk telefon stansiyası tikildikdən sonra küçənin adı Teleqraf olaraq dəyişdirildi. XIX əsrin sonlarında burada konka işləməyə başladı ki, bu da küçənin daha da inkişafına təkan verdi.

XX əsrin əvvəllərinə qədər küçə şəhərin periferiyası olaraq qalırdı, burada daha çox kasıb təbəqə yaşayırdı. Lakin 1898-ci ildə ilk Lüteran kilsəsinin və neft sənayeçisi, milyonçu Musa Nağıyev tərəfindən çoxmənzilli kirayə evlərin tikintisi ilə küçə yeni əhəmiyyət kəsb etməyə başladı.

1913-cü ildə Romanovlar sülaləsinin 300 illiyi şərəfinə küçə Romanov prospekti adlandırıldı. 1918-ci ildə Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra küçə şəhərin su təchizatını təşkil edən mühəndis Vilyam Lindleyin şərəfinə adlandırıldı. Lakin 1923-cü ildə sovet ideologiyasının təsiri altında küçənin adı respublikada sovet hakimiyyətinin elan edilməsinin şərəfinə 28 Aprel küçəsi olaraq dəyişdirildi.

Sovet dövründə küçə daha da inkişaf etdi. Burada yeni beşmərtəbəli binalar tikildi və inqilabdan əvvəlki binalar yenidən quruldu. 1934-cü ildə küçədə stalinizm memarlığının iki massiv binası tikildi, onlardan birində “Nizami” kinoteatrı yerləşirdi, digəri isə sonralar “AZƏRTAC” informasiya agentliyinin baş ofisi oldu. 1950-ci illərdə Əsgər bazarı yerində Səməd Vurğun adına park yaradıldı. Bu da küçənin tarixində daha bir əlamətdar hadisə oldu.

1960-cı illərin əvvəllərindən küçədə dəyişikliklər davam etdi. 1967-ci ildə küçənin altından Bakı Metropoliteninin ilk xətti çəkildi və 28 Aprel stansiyası yarandı. 1991-ci ildə, Azərbaycan müstəqilliyini elan etdikdən sonra küçəyə və metro stansiyasına Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin elan olunduğu 1918-ci ilin 28 may tarixi şərəfinə “28 May” adı verildi.

Bülbül prospektindən Zorge küçəsinə qədər olan yolda hərəkət bir istiqamətlidir və şərqdən qərbə doğru təmin edilir. Küçəni keçmiş Qara şəhərlə birləşdirən tramvay xətti 2004-cü ildə ləğv edilmişdi, lakin buna baxmayaraq, küçə şəhərin əhəmiyyətli və canlı mərkəzi olaraq qalır. Bu gün 28 May küçəsi Bakının əsas küçələrindən biri olub, onun qədim tarixinin izlərini özündə qoruyub saxlayır.

Related Stories

Araşdırmaçı jurnalist.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Sentyabrın 26-da iqtisadi məsələlərə həsr olunmuş müşavirə keçirilib. “BakıBaku” AZƏRTAC-a istinadən xəbər verir ki, Sentyabrın 26-da iqtisadi məsələlərə həsr

xəbərlər

Ən son

Blog

Bakı şəhəri, Qaradağ rayonu, Müşfiqabad qəsəbəsinin sakinləri bildirirlər ki, su təminatı tamamilə dayandırılıb və bu

XƏBƏRLƏR

Heç kimə sirr deyil ki, çoxları internetdə mütəmadi olaraq sevimli dostlarımızın, ələlxüsusus da pişiklərin videolarına

XƏBƏRLƏR

Bakının bir sıra yollarında nəqliyyatda sıxlıq müşahidə olunur. “BakıBaku” Oxu.Az-a istinadən  xəbər verir ki, bu