Ev tapşırıqları zamanı sakitliyi və mehribanlığı necə qorumaq olar: çoxuşaqlı bir ananın düşüncələri

Siz çox gözəl bir insan ola bilərsiniz – sakit, tərbiyəli, müdrik. Amma riyaziyyat dəftəri açılan kimi, sanki içərinizdə başqa bir obraz oyanır. Və birdən görürsünüz ki, siz artıq ana yox, eynəyinin üstündən sərt baxan köhnə nağıl müəllimisiniz.

Bu isə çox məyusedicidir. Axı övladınız üçün siz elə o nağılın özüsünüz. Onun “pis obrazına” çevrilmək istəməzsiniz.

Ana müəllimə çevriləndə

Hər çoxuşaqlı ananın axşamı kiçik bir məktəb gününə çevrilir. Otaqlar siniflərə bənzəyir, “axşamınız xeyir” demək yerinə, insanın dilindən çıxır:

– Good morning, children!

Əgər ev tapşırıqlarında kömək edən müəllim tutmaq imkanı varsa, çox gözəldir – ana ana olaraq qalır.

Amma belə imkan yoxdursa, hər şey onun çiyninə düşür: yorğunluq, qayğı, narahatlıq və bir də o hiss — “yenə özümü saxlaya bilmədim…”

Biz hamımız bu vəziyyətdə olmuşuq. Xüsusən də söhbət riyaziyyatdan gedirsə.

Mənim üsulum — “ana işdən sonra yoxlayacaq”

Uzun axtarışlardan sonra mən özüm üçün ən sakit və sonradan mütəxəssislərin də təsdiqlədiyi kimi, çox düzgün bir üsul tapdım.

Hələ birinci sinifdən belə bir qaydamız vardı:

“Ana işdən sonra dərsləri yoxlayacaq. Məktəbdən gələndən sonra yeyin, dincəlin və dərsləri özünüz edin. Nəyi başa düşməsəniz, karandaşla sual işarəsi qoyun”.

Vəssalam. Onlar bacardıqları qədər edirlər. Sonra öz işlərinə qayıdırlar.

Axşam yeməyindən əvvəl isə mənim “nəzarət saatım” gəlir. Otaqlar yenidən “siniflərə” çevrilir.

Mən yanında oturmuram, diktə etmirəm, tələsmirəm.

Sadəcə baxıram: nə edilib. Əgər səhv görürəmsə, onu düzəltmirəm.

Deyirəm: “Bir də diqqətlə bax. Hər şey doğrudurmu?”

Əgər səhv qalırsa, xahiş edirəm, sual işarəsi qoysun və qısa yazsın: “Müəllimədən soruş”

Amma harada sual işarəsi varsa – orada artıq mənim növbəmdir. Mən izah edə, yönləndirə, birlikdə düşünə bilərəm.

Uşağım anlayırsa, özü davam edir. Anlamırsa, o sual müəllimə üçün qalır.

Beləcə, uşaqlardan dərs məsuliyyətini almıram.

Onlar özləri edirlər, amma eyni zamanda soruşmaqdan qorxmurlar – nə məndən, nə də müəllimdən.

Bu üsul onlara səhvdən utanmamağı öyrədir. Çünki səhv — uğursuzluq deyil, bir işarədir: burada daha yaxşı başa düşmək lazımdır.

Mütəxəssislər nə deyir

Müasir psixoloqlar bu yanaşmanı tam dəstəkləyirlər.

Florida Universitetinin (2024) tədqiqatlarına görə, ev tapşırıqlarını valideynin yüngül nəzarəti altında, amma müstəqil şəkildə yerinə yetirən uşaqlar daha yüksək məsuliyyət və özünəinam göstərirlər.

Əgər valideynlər uşaqlarla birlikdə dərs edirlərsə, amma “müəllim” rolunu üzərlərinə götürürlərsə, hər iki tərəfdə stress səviyyəsi iki dəfə artır.

Müəllimlər də qeyd edir: valideynin əsas vəzifəsi — öyrətmək yox, dəstək olmaqdır.

Uşağın səhvdən qorxmadığı, istədiyi sualı verə bildiyi və anasının yanında, amma “başının üstündə” olmadığını hiss etdiyi bir mühit yaratmaq vacibdir.

Sakitliyi qorumağa kömək edən bir neçə isti məsləhət

1. Dərslər rejimlə başlasın

Məktəbdən sonra — istirahət və yemək. Sonra “dərs vaxtı”. Rejim proqnozlaşdırıla bilənlik yaradır və gərginliyi azaldır.

2. Yoxlamağı imtahana çevirməyin

Bu, sorğu-sual yox, söhbət olsun. “Bax görüm, nələr alınıb?” demək “Yenə niyə səhv etmisən?” deməkdən daha yaxşıdır.

3. Uşaq əvəzinə düzəliş etməyin

Səhv öyrənmənin bir hissəsidir. Qoy özü tapsın və düzəltsin. Beləcə məsuliyyət və özünə inam formalaşır.

4. Nəticədən çox səyi qiymətləndirin

“Necə çalışdığını bəyəndim” — bəzən “Hər şey doğrudur” sözündən daha dəyərlidir.

5. Özünüzü qoruyun

Əgər əsəbləşdiyinizi hiss edirsinizsə — fasilə verin. Su için, nəfəs alın, bir dəqiqə uzaqlaşın.

Sakit qayıtmaq, göz yaşlarına səbəb olmaqdan yaxşıdır.

Yaxında olun, amma yerinə yox

Bugünkü uşaqlar elə bir dünyada böyüyürlər ki, orada ən vacib bacarıq — məlumat axtarmağı, sual verməyi və “bilmirəm” deməkdən çəkinməməyi bacarmaqdır.

Əgər evdə ana sual verdiyinə görə uşağı danlamır, əksinə, onunla birlikdə araşdırırsa — uşaq ən dəyərli şeyi öyrənir: öyrənməkdən qorxmamağı.

Qoy axşam dərs yoxlaması döyüş meydanına yox, ünsiyyət anına çevrilsin.

Siz ideal müəllim olmağa məcbur deyilsiniz.

Siz — anasınız.

Ana isə elə insandır ki, övladına inam verir: hər şeyi öyrənmək mümkündür, yetər ki, qorxmayasan.

Ayna Bəxtiyar