Azərbaycanın zəngin mətbəx xəzinəsində xüsusi yeri olan yeməklərdən biri də pitidir. Bu dadlı və qida dəyəri yüksək olan xörək təkcə mədə deyil, qəlb doyuran, milli kimliyimizi xatırladan, əsrlərin dərinliyindən süzülüb gələn bir ləzzətdir. Piti deyildikdə isə ilk ağla gələn yer — Şəkidir. Çünki Şəki pitisi, sadəcə bir yemək deyil, kulinariya sənətinin zirvəsi, mədəni bir irs nümunəsidir.

Piti – Sadəliyin içindəki zənginlik

Piti ilk baxışdan sadə tərkibli bir yemək kimi görünə bilər: noxud, ət, quyruq, soğan və su. Amma bu sadəlik, uzun bişmə prosesi və qat-qat düzümlə elə bir dada çevrilir ki, dadan bir daha unuda bilmir. Bu yemək adətən gil qabda, odun üstündə, 7-8 saat ərzində, tələsmədən və qayğı ilə bişirilir. Elə buna görə də piti təkcə yemək deyil, səbrin və zəhmətin təcəssümüdür.

Piti harada bişirilir?

Piti Azərbaycanın bir çox bölgəsində bişirilsə də, Şəki pitisi özünəməxsusluğu ilə fərqlənir. Onun hazırlanmasında istifadə olunan gil qablar, Şəkinin təmiz dağ suyu, yerli ət və quyruq, bütün bu komponentlər pitiyə unikal bir dad qatır. Çəki pitisi adını da buradan alır — gil qablar çəki adlanır və hər birində bir porsiya bişirilir.

Digər məşhur versiyalardan biri isə Gəncə pitisidir. Gəncə pitisində də bənzər tərkib olsa da, bəzi bölgələrdə qoz, müxtəlif ədviyyatlar və ya daha fərqli komponentlərdən istifadə edilir. Bəzi rayonlarda piti düyü ilə birlikdə təqdim olunur.

Piti necə hazırlanır? — Ənənəvi resept

Piti bişirmək üçün lazım olanlar:

Noxud – 5-6 saat əvvəlcədən isladılır

Ət – qoyun əti, adətən qabırğa və ya döş hissəsi

Quyruq – yeməyə ləzzət və yağlılıq qatar

Soğan – xırda doğranaraq laylarla düzülür

Su və duz – dadlandırmaq üçün

Şabalıd, albuxara və zəfəran – istəyinizə bağlı olaraq son 15 dəqiqədə əlavə olunur

Sumaq – servis zamanı istifadə edilir

Hazırlanması:
Tərkiblər gil qabda qat-qat düzülür: əvvəlcə noxud, sonra soğan, ət və quyruq. Üzərinə su və duz əlavə edilir. Qazanda dəmir parçası qoyulur, qablar onun üzərinə yerləşdirilir və 7-8 saat ərzində zəif odda bişirilir. Qaynayanda kəfi alınır. Son dəqiqələrdə şabalıd, albuxara və zəfəran əlavə olunur. Süfrəyə verildikdə isə süfrənin yanında lavaş çörəyi və sumaq təqdim edilir.

Pitinin yemək qaydası özü bir mərasimdir

Ənənəvi qaydalara görə, pitinin suyu əvvəlcə ayrıca içilir. Çörək suya doğranır və üzərinə sumaq səpilir. Daha sonra qabın içində qalan noxud, ət və digər komponentlər ayrı boşqaba tökülərək yeyilir. Bu mərasimvari şəkildə yemək, pitini həm dad baxımından, həm də mədəni olaraq unudulmaz bir təcrübəyə çevirir.

Piti – bir millətin mətbəx fəlsəfəsi

Piti bizim mətbəximizdə sadəcə yemək deyil, yaşayış tərzinin, coğrafiyanın, tarix və adət-ənənələrin təzahürüdür. Onun uzun müddətdə bişməsi, sadə, lakin qidalı olması, bölünüb yeyilməsi – bütün bunlar xalqımızın birlik, səbr və paylaşma kimi dəyərlərini əks etdirir.

Piti – səbrlə bişirilən bu yemək, bizi öz tariximizə, mətbəx mədəniyyətimizə və milli kimliyimizə bağlayan dadlı bir körpüdür. Şəkidə bir gil qabda bişən piti, əslində bir millətin mədəni yaddaşıdır.

Əgər hələ də dadına baxmamısınızsa, yolunuzu Şəkiyə salın – gil qabda bişmiş, dumanı üstündə olan bir piti sizi gözləyir…