İsti yay axşamlarında tez-tez bir və eyni sirli mənzərənin şahidi oluruq: eyvanda yanan çıraq və ya parkdakı fənər qəfil qanad və kölgələrdən ibarət bir burulğanın mərkəzinə çevrilir.

Kəpənəklər, böcəklər, ağcaqanadlar — sanki sehrlənmiş kimi, işığın ətrafında fırlanır, şüşəyə dəyir, gözqamaşdırıcı mərkəzə doğru can atırlar, elə bil həyatlarının son məqsədi oradadır.

Baki-baku.az xəbər verir ki, bu sirrin cavabı həşəratların qədim naviqasiya sistemində gizlənib. Milyonlarla illik təkamül onları səma cisimlərinə — Günəşə və ya Aya — əsaslanaraq məkan oriyentasiyasına öyrəşdirib.

Gecə uçuşları zamanı həşəratlar səmada parlaq bir nöqtə seçir və onunla uçuş trayektoriyasına sabit bucaq altında hərəkət edirlər. Bu üsul, uzaqda yerləşən Ayın işığı kimi şüalar paralel olduqda problemsiz işləyir.

Lakin vəziyyət dəyişir, əgər Ay əvəzinə onların görmə sahəsinə süni işıq mənbəyi düşərsə. Süni işığın şüaları paralel deyil — radial şəkildə yayılır. Və həşərat “kursu saxlamaq” üçün köhnə qaydaları tətbiq etməyə çalışdıqda, uçuş trayektoriyası spirala çevrilir. Beləcə, fərqinə varmadan işığa yaxınlaşır və axırda ona çırpılır.

Nəticədə, kəpənək üçün lampa sadəcə fənər deyil — bu, onun təbii naviqasiyasını pozan ölümcül bir yoldur, aldadıcı mayakdır. İnsanlar axşam işığının rahatlığından zövq aldıqları anda milyonlarla qanadlı səyyah qədim səmavi kompaslarına sadiq olduqları üçün məhv olurlar.

Hacı Cavadov