Bakıya yuxarıdan baxanda şəhərin tonları ilk baxışda sakit, bir qədər də soyuq görünür. Boz, bej və açıq qəhvəyi çalarlar paytaxtın demək olar ki, bütün binalarında üstünlük təşkil edir. Amma bu rəng seçimi təkcə təsadüf və ya memarlıq dəbi deyil, onun arxasında həm tarix, həm də psixologiya dayanır.
Baki-baku.az bu yazıda paytaxtdakı binaların rənginə, onun psixologiyasına toxunur.
Bozun dili: neytrallıq və nizam axtarışı
Rəng psixologiyasında boz rəng sakitlik, sabitlik və neytrallıq rəmzidir. O, nə təcavüzkar qırmızıdır, nə də həddindən artıq sakitləşdirici mavi. Boz bir növ tarazlıq rəngidir. Hissləri nə ifrat oyadır, nə də tam boğur. Böyük şəhərlərdə bu rəng çox vaxt ritmin və xaosun arasında nizam yaratmaq üçün seçilir. Bakı da bu mənada istisna deyil. Şəhərin enerjisini sakitləşdirən, onu vizual olaraq “sabitləşdirən” bir rəng palitrası var.
Tarixi köklər: daş şəhərin təbiəti
Bakı qədimdən daş şəhər olub. İçərişəhərin sarı-boz daş divarları, XIX əsrin memarlığında istifadə edilən yerli əhəngdaşı bu tonun kökünü qoyub. Zamanla paytaxt böyüsə də, memarlığın təməl estetikası həmin çalarlarda qaldı. Yeni binalarda belə, bu “daşın rəngi”, yəni boz-bej tonlar şəhərin kimliyini qorumaq üçün təkrarlanır.
Modernizmin izi: funksionallıq rəngdən önəmlidir
XX əsrin ikinci yarısında tikilən çoxmərtəbəli binalar və sovet memarlığının izləri də şəhərin rəng ruhuna təsir edib. O dövrdə əsas məqsəd gözəllik deyil, praktiklik idi. Beton, sement və sadə üzlüklər rəng yerinə funksionallığı ön plana çıxarırdı. Bu anlayış illər sonra belə tam dəyişmədi. Nəticədə Bakı memarlığı hələ də “bozun ciddi səsini” daşıyır.
Psixoloji təsir: şəhərin ritmi və insanın duyğusu
Boz rəngin çoxluğu bəzən şəhər sakinlərində emosional yorğunluq hissi yarada bilər. Çünki bu rəng uzun müddətli vizual təmasda insanın enerjisini azaldır, duyğuları neytrallaşdırır. Lakin eyni zamanda, boz tonlar diqqəti yayındırmır, iş mühitində sakitlik yaradır və insanı düşünməyə yönəldir. Məhz bu səbəbdən paytaxtda bir çox inzibati və biznes binaları məhz bu çalarlarda tikilib.
Dəyişən zövqlər: rəngin şəhərə qayıdışı
Son illərdə Bakı memarlığında yavaş-yavaş daha canlı tonlara doğru bir dönüş hiss olunur. Yeni yaşayış kompleksləri, kafe və ictimai məkanlar artıq mavi, yaşıl və terrakota tonlarını da qəbul etməyə başlayıb. Bu dəyişiklik şəhərin ruhuna yenilik, insan psixologiyasına isə daha çox pozitiv enerji qatır.
Bakı binalarının boz tonları, əslində, şəhərin tarixi, estetik və emosional yaddaşının bir parçasıdır. Bu rəng, bir tərəfdən daş şəhərin təbiiliyini qoruyur, digər tərəfdən şəhər həyatının sürətini balanslaşdırır. Amma, eyni zamanda, yeni nəsil memarlıq və rəng duyumu göstərir ki, paytaxtın gələcəyi yalnız bozun deyil, işıq və rəng harmoniyasının da şəhəri olacaq.
Elvin Camalov
