İnsanı digər canlılardan fərqləndirən əsas xüsusiyyət onun düşüncə qabiliyyətidir. Düşüncənin mərkəzi isə insan orqanizminin ən mürəkkəb orqanı – beyindir. Təxminən 1,5 kiloqram ağırlığında olan bu orqan bədənin bütün fəaliyyətini idarə etməklə yanaşı, yaddaşın, emosiyaların, təxəyyülün və yaradıcılığın da əsas mənbəyidir.

Beynin quruluşu və funksiyası

Beyin yarımkürələri şüur, nitq, məntiq və öyrənmə proseslərini təmin edir. Beyincik hərəkətlərin koordinasiyasını, beyin kötüyü isə nəfəs və ürək fəaliyyəti kimi həyati vacib funksiyaları idarə edir. Beyində təxminən 86 milyard neyron vardır və onlar saniyənin mində biri qədər vaxtda siqnal ötürərək düşüncə mexanizmini yaradır.

Düşüncənin mahiyyəti

Düşüncə sadəcə təsəvvür deyil, yaddaş, təcrübə, hiss və məntiqin vəhdətidir. İnsan öyrəndikcə neyronlar arasında sinaptik əlaqələr güclənir, təfəkkür çevikləşir. Düşüncənin ali forması isə yaradıcılıqdır – yeni ideyalar irəli sürmək, mövcud problemlərə fərqli baxış gətirmək.

Şüur və yaddaş

İnsanın şüurlu və qeyri-şüurlu düşüncələri bir-birini tamamlayır. Yaddaş olmasa, düşüncə də davamlı ola bilməz. Qısamüddətli, uzunmüddətli və emosional yaddaş birlikdə insanın kimliyini və zaman anlayışını formalaşdırır.

Düşüncəyə təsir edən amillər

Sağlam düşüncə üçün düzgün yuxu, balanslı qidalanma, fiziki aktivlik və daimi öyrənmə vacibdir. Beyin daim məşq tələb edən bir orqandır: oxu, təhlil, yaradıcılıq və yeni biliklər onu gücləndirir.

Beyin və gələcək

Müasir neyroelm göstərir ki, insan beyninin imkanları hələ tam açılmayıb. Süni intellekt və neyrotexnologiyalar gələcəkdə insan düşüncəsini daha da gücləndirəcək, bəlkə də yalnız fikir gücü ilə cihazları idarə etmək mümkün olacaq.

Düşüncə inkişafı

Beyin və düşüncə insanın həyatını, şəxsiyyətini və yaradıcılıq potensialını müəyyənləşdirən əsas qüvvədir. Onu qorumaq və inkişaf etdirmək isə, əslində, öz kimliyimizi və gələcəyimizi qorumaq deməkdir.

Xanım Aydın