Gecə – dünyanın susduğu, insanın yuxunun qucağına qərq olduğu vaxtdır. Lakin planetdə milyonlarla insan üçün bu rahatlıq vaxtı deyil, sakit bir mübarizənin başlanğıcıdır – yastıqla, düşüncələrlə və heç gəlməyən yuxunun sonsuz gözlənilməsi ilə.
Baki-baku.az bildirir ki, yuxusuzluq artıq sadəcə sinir sisteminin kaprizi deyil, XXI əsrin əsl epidemiyası kimi qəbul olunur və Yer üzündə hər üç yetkin insandan birinə təsir edir. Dünya sürətlə inkişaf etdikcə, beynimizin “söndürülməsi” getdikcə çətinləşir.
Alimlər yuxusuzluğu – insomnia adlandırırlar. Bu, yuxu pozğunluğudur, insan yatmaqda çətinlik çəkir, yuxusu səthidir və ya çox erkən oyanır. Həkimlər xəbərdarlıq edir: bir həftəlik xroniki yuxusuzluq koqnitiv qabiliyyətləri azalda, immuniteti zəiflədə və ürək-damar xəstəlikləri riskini artıra bilər. Bundan əlavə, müasir neyrobioloqlar bildirirlər ki, yuxusuzluq beyini “yenidən proqramlaşdırır”, narahatlıq və istirahət bölgələri arasındakı tarazlığı pozur.
Səbəblər? İnsanlar qədər müxtəlifdir. Stresslər, narahat düşüncələr və işıqlı ekranlardan tutmuş kofein, alkoqol və… uğur üçün daxili yarışa qədər. Daim aktivliyə öyrəşmiş orqanizm sadəcə yuxu necə gəldiyini “unutmuşdur”. Halbuki yuxu lüks deyil, nəfəs almaq və qidalanmaq kimi bioloji zərurətdir.
Qeyd etmək maraqlıdır ki, qısa müddətli yuxusuzluq belə reallığın qavranmasını dəyişə bilər: insanın əsəbiliyi artır, diqqəti zəifləyir və hətta dünya daha qaranlıq görünür. Psixoloqlar buna gecə linzası effekti deyirlər – yorğun beyin duyğuları təhrif edir, hər şeyi narahat və narahat edici göstərir.
Amma yaxşı xəbər də var. Müasir tibb yuxu mexanizmlərini daha yaxşı anlayır. Yuxu gigiyenası, nəfəs məşqləri, yatmazdan əvvəl cihazlardan uzaq durmaq və hətta aromaterapiya beyinə təbii ritmlərini geri qaytara bilir. Bəzi hallarda isə yumşaq bitki mənşəli preparatlar və ya psixoterapiya beyinə yenidən istirahət rejimini “işə salmağı” öyrədir.
Beləliklə, yuxusuzluq sadəcə yuxunun olmaması deyil. Bu, sürətlənmiş, məlumatla dolu və emosional olaraq yorğun dövrümüzün aynasıdır. Kimisi xoşbəxtliyi yuxuda axtarır, kimisi isə yuxuda xilas tapmağa çalışır.
Sakit yatmaq istəyirsənsə, təkcə bədənin deyil, düşüncələrin də istirahət etməyi öyrən.
