Tropik meşənin tam ürəyində, başınızı göyə qaldırsanız, sizi heyrətləndirə biləcək qəribə bir mənzərə ilə qarşılaşa bilərsiniz: bir-birinə çox yaxın dayanan ağacların tacları sanki bir-birinə toxunmaqdan çəkinirlər. Yarpaqlar arasında zigzaqvari işıq boşluqları görünür, elə bil kimsə onları xətlə çəkib. Bu sirli hadisə poetik şəkildə “tacların utancaqlığı” adlandırılır.
Ağaclar arasında bu cür “sosial məsafənin” səbəbi ilə bağlı elm adamları arasında yekdil fikir yoxdur, lakin bir neçə fərziyyə irəli sürülüb. Bəzi tədqiqatçılar hesab edirlər ki, bu yolla ağaclar zərərverici həşəratlardan qorunur, onların yayılma yollarını məhdudlaşdırırlar. Digərləri düşünür ki, bu, küləkli havalarda fiziki zərərdən yayınmaq üçündür – ağaclar sözün əsl mənasında “bir-birinə dəyib zədə almamaq” üçün toxunmurlar. Bir başqa ehtimal isə budur ki, ağaclar meşənin alt qatını kölgələməmək üçün işıqlandırmanı tənzimləyirlər.
Bu utancaqlıq halı aromatik driobalanops, burulmuş şam və bəzi evkalipt növlərində müşahidə olunub. Onların tacları bir-birinə hörmət edən, şəxsi sərhədlərə riayət edən nəzakətli qonşular kimidir. Təəccüblüdür ki, təbiət sıx, çoxqatlı meşədə belə bu qədər nəzakətli ola bilir.
Əbülfəz Babazadə
