Azərbaycanın qələbəsi və Qafqazda yeni dövrün başlanğıcı…
Bəzən tarix küləkdən asta pıçıldayır, amma elə anlar olur ki, onun səsi ildırım kimi gurlayır. Elə 2020-ci ilin payızında da belə oldu – ağrını və ləyaqəti illərlə sinəsində daşıyan Azərbaycan, intizarın, zəhmətin və inamın zirvəsinə qalxdı. O 44 gün təkcə hərbi salnamənin bir səhifəsi deyil, gücün – ruhun, texnologiyanın və yaddaşın gücünün yenidən tərifidir.
44 günlük Vətən müharibəsi müasir dövrün dönüş nöqtəsinə çevrildi – bir xalqın ağrını və xatirəni gələcəyə necə çevirdiyinin nümunəsi oldu.
Döyüşlərin nəticəsində qalib Azərbaycan Ordusu işğaldan doğma torpaqlarımızı – 300-dən çox yaşayış məntəqəsini, o cümlədən Füzuli, Zəngilan, Qubadlı şəhərlərini və Qarabağın tacı sayılan, Azərbaycan xalqının tarixində, mədəniyyətində və qəlbində xüsusi yer tutan Şuşa şəhərini azad etdi.
Məhz bu 44 gün təkcə hərbi qələbənin deyil, həm də intellektual inqilabın rəmzinə çevrildi – texnologiya, strategiya və milli ruh bir bütöv halına gəldi. Qarabağda baş verənləri artıq “müasir müharibənin dərsliyi” adlandırırlar.
Qələbənin alqoritmləri: dronlar, zəka və yeni müharibə strategiyası
XX əsr tankların və səngərlərin müharibəsini tanıyırdısa, XXI əsr dron və məlumatlar əsridir. Necə ki, II Dünya müharibəsində həlledici faktor aviasiya, Vyetnamda isə çeviklik idi, Qarabağda isə səmanı idarə etmək – intellekt – qalibiyyətin açarı oldu. Azərbaycan ilk dəfə olaraq pilotsuz sistemləri və dəqiq zərbələri bir simfoniya kimi birləşdirərək “alqoritmik ordu” yaratdı – hər zərbə təsadüf yox, qərar idi. Texnologiya iradənin davamına, iradə isə tarixin davamına çevrildi. Bu, sadəcə hərbi əməliyyat deyildi – bu, strateji düşüncənin təcəssümü idi, XX əsrin məktəbini XXI əsrin reallığı ilə birləşdirən təcrübə.
Azərbaycan Ordusu bütün dünyaya göstərdi ki, döyüş meydanında həlledici olan say deyil, zəkadır. Pilotsuz uçuş aparatları (PUA), dəqiq zərbələr, kəşfiyyat və artilleriyanın sinxronluğu – bütün bunlar ənənəvi cəbhəni XXI əsrin şahmat taxtasına çevirdi. Dünya hələ tank kütlələrini müzakirə edərkən, Azərbaycan artıq rəqəmsal strategiya oynayırdı. Komanda mərkəzlərinin ekranlarında hər bir əməliyyat cərrah dəqiqliyi ilə həyata keçirilirdi – hər dəqiqə bir vadinin taleyini həll edirdi.
Şuşa – qədim mədəniyyət mərkəzi, milli dirçəlişin simvolu
2020-ci il 8 noyabr – Bakı və Şuşada eyni anda himnlərin və duaların səsləndiyi gün – “ürəyin bərpa günü” oldu. Qarabağın simvolu, qədim qala şəhəri Şuşanın azad olunması müharibənin zirvəsi və eyni zamanda mənəvi təmizlənmə anı idi. Bu, Azərbaycan üçün sadəcə hərbi qələbə deyil, tarixi yaddaşın, mədəni kodun və muğamın nəfəsinin geri dönüşü idi.
İllərlə işğal altında qalan daş divarlar yenidən Azərbaycan dilini və kamançanın səsini eşitdi. NATO-nun hərbi analitiklərinin fikrincə, Şuşa əməliyyatı son onilliklərin ən riskli və dahiyanə planlaşdırılmış əməliyyatlarından biri idi – döyüşçülər dərin sükutda, duman içində, sıldırım qayalardan qalxır, ağır texnika olmadan irəliləyirdilər. Şuşa uğrunda döyüş müasir hərb tarixinin ən cəsarətli və mürəkkəb əməliyyatlarından biri kimi qiymətləndirilir – burada insan amili və ruh həlledici rol oynadı.
Qarabağ qələbəsi – tarix kitablarına yazılmış cəsarət poeması
Bu müharibə təkcə geosiyasi hadisə deyil, həm də yeni taktikanın öyrənildiyi bir laboratoriya oldu. Dünyanın hərbi akademiyaları onu asimmetrik üstünlüyün nümunəsi kimi dərs proqramlarına daxil etdilər.
Azərbaycan strategiyanı, innovasiyanı və vətənpərvərliyi birləşdirərək göstərdi ki, XXI əsr ağılla iradəni birləşdirənlərindir.
Bu qələbə təsadüfi deyildi – o, onilliklər boyu elminə, texnologiyasına, ordusuna və milli şüuruna edilən sərmayənin nəticəsi idi.
Xalqın əsl gücü qənimətlərin sayında deyil, dağıntılardan sonra qurmaq bacarığındadır. Azərbaycan sübut etdi ki, qələbə son deyil – yeni nəfəsin, bərpanın və yaradıcılığın başlanğıcıdır.
Şuşa, Ağdam, Kəlbəcər, Laçın – bir zamanlar yara kimi səslənən bu adlar indi dirçəlişin simvoludur. Yollarla həyat qayıdır, vadilərdə azan və uşaqların gülüşü eşidilir, Qarabağın dağları üzərindən yenidən sərhəd tanımayan, amma evini bilən quşlar uçur.
Bu gün Qarabağ artıq cəbhə deyil, gələcəkdir. Bəlkə də elə burada, bərpa olunan şəhərlərin və dağların arasında tarix uzun fasilədən sonra ilk dəfə dedi: “ədalət də sülhün bir formasıdır.”
Hacı Cavadov
