Dünyanın dərin sularında səssizcə süzən buz nəhəngləri — aysberqlər, həm təhlükəli, həm də heyrətamiz təbiət hadisələrindəndir. Onlar haqqında bildiyimiz isə, əslində, görünən ucdur.
Baki-baku.az bu sirli buz dağları haqqında maraqlı faktları təqdim edir:
Görünən yalnız ucudur
Aysberqlər suyun səthində böyük görünə bilər, amma əslində onların yalnız 10%-i suyun üzərində görünür. Qalan 90%-i isə dənizin dibində gizlənmiş olur. Bu səbəbdən, “buzdağının görünən ucu” ifadəsi də buradan yaranıb və çox vaxt qavranmayan təhlükələri təsvir etmək üçün işlədilir.
Dünyanın ən böyük aysberqi – B-15
2000-ci ildə Antarktida buzlağından qopan B-15 aysberqi, təxminən 11,000 km² sahəyə malik idi. Bu, təxminən Qətər və ya Yamayka ölçüsündə bir ərazidir! O qədər böyük idi ki, peykdən belə asanlıqla görünürdü.
Onlar dəniz suyu ilə deyil, şirin su ilə doludur
Əksər aysberqlər Antarktida və Qrenlandiya buzlaqlarından ayrıldığı üçün şirin sudan ibarətdir. Gələcəkdə bəzi ölkələr bu təmiz suyu içməli su ehtiyatı kimi istifadə etməyi düşünür.
Aysberqlərin rəngləri təkcə ağ deyil
Bəzən aysberqlər mavi, yaşıl, hətta qara rəngdə də görünə bilər. Bu, buzun içindəki hava qabarcıqları, sıxlığı və işığın qırılma bucağı ilə bağlıdır. Belə aysberqlər nadir və olduqca göz oxşayandır.
Uzunömürlü buz nəhəngləri
Bir çox aysberq illərlə ərimədən su üzərində qala bilər. Əgər soyuq sularda üzürlərsə, onların ömrü daha da uzanır. Amma isti sularda çox sürətli şəkildə əriyirlər və bu zaman dəniz səviyyəsinin artmasına da təsir edə bilərlər.
Titaniki batıran təhlükə
1912-ci ildə baş verən Titanik faciəsi bir aysberqlə toqquşma nəticəsində olub. O dövrdə radar texnologiyası olmadığından, görünməyən 90% hissə gəmi üçün ölümcül olmuşdu. Bu gün də aysberqlər gəmiçilik üçün təhlükə olaraq qalır.
Aysberqlər necə yaranır?
Aysberqlərin “doğulması” elmi dildə “calving” adlanır. Buzlaqlar okeanla təmasda olduqda parçalanaraq buz parçaları ayrılır və bu parçalar suda sərbəst şəkildə üzərək aysberqləri əmələ gətirir.
Antarktida və Qrenlandiya — aysberqlərin beşiyidir
Dünyadakı aysberqlərin əksəriyyəti Antarktida və Qrenlandiya buzlaqlarından ayrılır. Bu iki bölgə, Yer kürəsinin ən böyük şirin su ehtiyatlarını saxlayır.
Aysberqlər sadəcə gözoxşayan təbiət möcüzələri deyil, həm də iqlim dəyişikliyi, gəmiçilik və su ehtiyatları baxımından böyük əhəmiyyətə malikdir. Onların sirli dünyası, bizə təbiətin nə qədər güclü və eyni zamanda incə olduğunu göstərir.
