XXI əsr texnologiyanın sürətlə inkişaf etdiyi dövrdür və bu inkişafın ən parlaq nümunələrindən biri də süni intellekt (Sİ) texnologiyasıdır. Süni intellekt artıq həyatımızın müxtəlif sahələrində — səhiyyədən tutmuş təhsilə, sənayedən əyləncəyə qədər — dərin izlər buraxır. Amma bir sual hələ də aktualdır: Süni intellekt bizim dostumuzdur, yoxsa gələcəyin təhlükəsi?
Süni intellektin dost tərəfi
Süni intellektin həyatımızı asanlaşdıran və inkişaf etdirən tərəfi şübhəsiz böyükdür. O, tibbdə xəstəliklərin daha erkən diaqnozunu mümkün edir, avtomatlaşdırılmış sistemlər sayəsində məhsuldarlığı artırır, fərdi xidmətlər göstərir və gündəlik işlərimizi yüngülləşdirir. Məsələn, maşın öyrənməsi və təbii dil emalı sahəsində əldə edilən nailiyyətlər insanlara daha rahat ünsiyyət qurmağa, məlumatı sürətlə tapmağa imkan verir.
Bundan başqa, Sİ elmi tədqiqatları sürətləndirir, yeni kəşflərə yol açır və mürəkkəb problemlərin həllində insan ağlını tamamlayır. Bu baxımdan, süni intellekt həqiqətən dostumuz ola bilər — ona doğru yanaşdıqda həyat keyfiyyətimizi yüksəldə biləcək güclü bir alət.
Süni intellektin düşmən tərəfi
Digər tərəfdən, süni intellektin təhlükələri də az deyil. Onun geniş tətbiqi ilə bağlı yaranan etik, sosial və iqtisadi narahatlıqlar çoxdur. Məsələn, avtomatlaşdırma bir çox peşələrin yox olmasına, milyonlarla insanın işsizlik riski ilə üzləşməsinə səbəb ola bilər. Bu isə sosial bərabərsizliyi dərinləşdirə və cəmiyyətlərdə gərginlik yarada bilər.
Həmçinin, süni intellekt əsasında hazırlanmış sistemlərin təhlükəsizliyi, gizlilik və nəzarət məsələləri ciddi suallar doğurur. Kiberhücumlar, məlumat sızmaları və nəzarətsiz süni intellekt sistemləri potensial fəlakətlərə yol aça bilər.
Ən qorxulusu isə, bəzi ekspertlərin fikrincə, süni intellekt insan ağlını üstələyən səviyyəyə çatdıqda, onun idarə olunması və nəzarəti mümkün olmaya bilər. Bu ssenari, elmi fantastikadan reallığa doğru yaxınlaşan təhlükə kimi görülür.
Dost, yoxsa düşmən?
Süni intellekt özündə həm böyük fürsətlər, həm də ciddi risklər daşıyır. O, nə tamamilə dostdur, nə də bütöv düşmən. Əsas məsələ süni intellekti necə idarə etməyimizdə, onun etik və məsuliyyətli istifadəsindədir.
Əgər insanlıq olaraq süni intellektin inkişafını doğru istiqamətdə yönəldərsə, bu texnologiya bizə həyatımızı daha yaxşı və rahat etməyə kömək edə bilər. Lakin diqqətsiz yanaşma, onun potensial təhlükələrini artıracaq və bəlkə də geri dönməz fəsadlara səbəb olacaq.
Beləliklə, süni intellekt həm dostumuz, həm də böyük bir məsuliyyətimizdir. Gələcəkdə onun həyatımıza təsirini formalaşdırmaq bizim əlimizdədir.
Xanım Aydın
