Təbiətin ən böyük sirrlərindən biri olan ölümsüzlük çoxlarına yalnız miflərdə və əfsanələrdə mövcud görünür. Lakin elm göstərir ki, bu anlayış bəzən reallığın özündə də gizlənir.
Baki-baku.az xəbər verir ki, dənizin dərinliklərində yaşayan kiçik bir meduza növü – Turritopsis dohrnii bu reallığın canlı sübutudur.
Turritopsis dohrnii adi bir meduza kimi doğulur, böyüyür, yetkinləşir və yaşlanmağa başlayır. Ancaq onu digərlərindən fərqləndirən bir xüsusiyyəti var: yaşlanma prosesi onun üçün son deyil.
Elm adamlarının müşahidələrinə görə, bu meduza yaşlananda və ya təhlükə hiss etdikdə bədənini yenidən “gənclik formasına” qaytara bilir. Yəni hüceyrələri geriyə doğru çevrilir, sanki zaman onun üçün tərsinə axır. Bu proses transdifferensiasiya adlanır. Yəni bir hüceyrə növünün tamamilə başqa hüceyrəyə çevrilməsi.
Bu o deməkdir ki, Turritopsis dohrnii bioloji baxımdan ölümsüzdür. O, həyat dövrünü başa vurduqca onu yenidən başlayır.
“Ölümsüz meduza” ilk dəfə 1880-ci illərdə kəşf olunub, amma onun bu qəribə qabiliyyəti yalnız XX əsrin sonlarında elmi cəhətdən təsdiqlənib.
Bu canlı Aralıq dənizi və Yapon dənizinin isti sularında yaşayır, lakin indi dünyanın bir çox okeanlarında da rast gəlinir. Meduzanın mikroskopik ölçüsü (cəmi 4–5 millimetr) onu gözlə görməkdə çətinlik yaradır, amma bioloji təsiri olduqca böyükdür.
Turritopsis dohrniinin “ölümsüzlüyü” alimləri on illərdir düşündürür. Bu prosesin insan hüceyrələrində tətbiq edilə biləcəyi və yaşlanma mexanizmlərinin anlaşılmasında yeni səhifə aça biləcəyi ehtimal olunur.
Bununla belə, bu meduza tam mənada “ölməz” deyil. O, xarici amillər digər canlıların hücumu, xəstəliklər və ya ətraf mühitin dəyişməsi nəticəsində məhv ola bilər. Amma təbii ölüm yəni qocalıq səbəbindən ölüm onun üçün mövcud deyil.
Turritopsis dohrnii bizə təbiətin hələ də anlaya bilmədiyimiz dərin mexanizmlərini xatırladır. O, həyatın qaçılmaz sonluğunu öz bioloji strukturu ilə inkar edir və bir sual doğurur. Əgər bir meduza zamanın axışını dayandıra bilirsə, bəlkə də ölümsüzlük sadəcə bir anlayış deyil, gələcəyin elmi həqiqətidir?
Dənizin sakit dərinliklərində yaşayan bu kiçik canlı, insanlığın min illərdir axtardığı sirri, əbədi yenilənməni öz bədənində daşıyır. Turritopsis dohrnii bir daha sübut edir ki, təbiət bəzən ən böyük sirləri ən kiçik varlıqların içində gizlədir.
