Son illərdə texnologiyanın və internetin sürətli inkişafı ilə sosial şəbəkələr həyatımızın ayrılmaz bir hissəsinə çevrilib. Bu platformalar – “Instagram”, “TikTok”, “YouTube”, “Facebook” və digərləri insanların özlərini ifadə etməsi, məlumat paylaşması, əlaqə qurması üçün geniş imkanlar yaradır. Lakin bu imkanlarla yanaşı, yeni bir fenomen də ortaya çıxıb: sosial şəbəkə fenomeni olmaq, yəni virtual məkanda tanınmaq və izləyici kütləsi qazanmaq.
Bəs sosial şəbəkə fenomeni nədir? Əslində bu, geniş auditoriya tərəfindən izlənilən, paylaşımları ilə ictimai rəyə təsir edə bilən və virtual aləmdə tanınmış bir şəxs deməkdir. Belə şəxslər adətən gündəlik həyatlarını, maraqlı məqamları, bilik və bacarıqlarını, ya da sadəcə fərqli görünüş və davranışlarını paylaşaraq insanların diqqətini cəlb edirlər.
Gənclər niyə sosial şəbəkələrdə tanınmaq istəyir?
Bugünkü gənclərdən bir çoxu (hamısı yox!) üçün sosial şəbəkələr bir növ özünü təsdiq və tanıtma meydanıdır. Real həyatda tanınmaq, uğur qazanmaq illərlə vaxt alırsa, virtual məkanda bu proses xeyli qısa vaxtda baş verə bilər. Gənclər üçün bu, həm sosial status, həm də şəxsi dəyərin göstəricisinə çevrilib. “Mən kiməm?” sualına cavabı artıq çoxları “İnstagram-da neçə izləyicim var?” və ya “TikTok-da nə qədər baxış almışam?” şəklində axtarır.
Bundan əlavə, sosial şəbəkələrdə tanınmaq maddi qazanc və karyera fürsətləri də yarada bilər. Reklam müqavilələri, əməkdaşlıqlar, tədbirlərə dəvətlər və s. – bütün bunlar fenomenlərin həyatının bir parçasıdır. Bu səbəbdən gənclər arasında fenomen olmaq artıq təkcə bir hobbi deyil, eyni zamanda gələcək planın bir hissəsi kimi görülür.
Bunun cəmiyyətə və şəxsə təsiri nədir?
Əlbəttə, hər bir tendensiyanın həm müsbət, həm də mənfi tərəfləri var. Sosial şəbəkələrdə tanınmaq, insanlara özlərini ifadə etməyə, bacarıqlarını nümayiş etdirməyə və motivasiya yaymağa imkan verir. Lakin bununla yanaşı, müqayisə hissi, psixoloji təzyiqlər, öz dəyərini sadəcə “like” və “izləyici” sayına bağlamaq kimi təhlükəli tendensiyalar da yaranır.
Daha pisi odur ki, bir çox gənc tanınmaq naminə süni davranışlara, şişirdilmiş paylaşımlara, hətta öz prinsiplərindən vaz keçməyə hazır olur. Reallıqla virtual həyat arasındakı sərhəd getdikcə bulanıqlaşır. Cəmiyyətdə isə dəyərlər sistemində dəyişiklik baş verir: artıq zəhmətlə qazandığın uğur yox, sosial şəbəkədə necə görünməyin önəmli sayılır.
Bütün bunlar nəyə lazımdır?
Sual vermək yerinə düşər: sosial şəbəkələrdə tanınmaq nəyə lazımdır? Bu, əgər insanın istedadını tanıtması, faydalı kontent yaratması və müsbət təsir göstərməsi ilə bağlıdırsa, əlbəttə, müsbət haldır. Amma məqsəd yalnız diqqət çəkmək, tanınmaq və süni imic yaratmaqdırsa, bu, həm şəxsi inkişaf, həm də cəmiyyət üçün mənfi nəticələrə yol aça bilər.
Nəticə olaraq, sosial şəbəkə fenomeni olmaq artıq müasir dünyanın bir reallığıdır. Amma bu reallığın içində itib getməmək, öz dəyərini və məqsədini unutmamaq gərəkdir. Tanınmaq deyil, faydalı olmaq, izlənmək deyil, iz buraxmaq əsas hədəf olmalıdır.
Xanım Aydın
