Saata ilk baxanda niyə saniyə əqrəbi dayanmış kimi görünür?
Şübhəsiz ki, fikir vermisiniz: saata ilk nəzər saldığınız zaman saniyə əqrəbinin həmişəkindən daha uzun müddət yerində qalması zamanın bir anlıq donub qalması təəssüratı yaradır.
Baki-baku.az xəbər verir ki, ancaq bu, reallığın səhvi deyil, xronostaz (zaman fasiləsi) adlanan bir fenomendir. Beynimiz itirilmiş şəkilləri “tamamladığında” ortaya çıxan təsirli bir qavrayış oyunudur.
Bu vəziyyətin əsasını sakkad adlanan gözün ani və sürətli mikro hərəkətləri təşkil edir. Gözlərimiz daim kiçik sıçrayışlar edir; əks halda görmə qabiliyyətimiz akvarel boyası kimi bulanıq olardı. Maraqlısı odur ki, bu sıçrayışlar zamanı beyin qısa müddətə vizual məlumatları dayandırır, demək olar ki, təsviri dondurur. Beləliklə, gözlərimizin titrək hərəkətlərini hiss etmirik.
Göz hərəkəti başa çatdıqda və baxış bir nöqtəyə sabitləndikdə, beyin tez bir zamanda itkin düşən anı “geri çevirir” və onu zehnimizdəki zaman xəttinə problemsiz şəkildə yerləşdirir. Bu, “Budur, yeni görünüşün. Bu səhnə əvvəldən belə idi” kimidir.
Nəticə: ikinci əlin dayandığını düşünməyə vadar edən qavrayış illüziyası… Bu, sistem nasazlığı deyil, beynimizin qüsursuz redaksiya refleksi səbəbindən kiçik bir anlıq fasilədir.
Əbülfəz Babazadə
