Qrenlandiya buz örtüyü bu yay əhəmiyyətli dəyişikliklərə məruz qalıb: monitorinq göstərir ki, 2025-ci ilin ərimə mövsümü orta dərəcədə intensiv olub, lakin bir gündə qeydə alınan rekord miqyaslı ərimə ilə yadda qalıb. Təxminən 1,7 milyon kvadrat kilometr ərazini əhatə edən buzlaqlardan ibarət örtük — Antarktidadan sonra Yer üzündəki ən böyük buz qatı — adətən may ayında əriməyə başlayır və sentyabrın əvvəllərinə qədər davam edir. Qar və Buz üzrə Milli Məlumat Mərkəzinin (NSIDC) təhlilinə əsasən, cari mövsüm ərimə intensivliyi baxımından 47 illik peyk müşahidələri arasında orta göstərici sayılıb.
Baki-baku.az xarici KİV-ə istinadən xəbər verir ki, alimlərin xüsusi diqqətini avqustun ortalarında baş verən temperatur artımı və bəzi bölgələrdə müşahidə olunan güclü yağışlarla müşayiət olunan ərimə cəlb edib. 21 avqustda pik hədd qeydə alınıb: buz örtüyünün təxminən 35 %-i eyni anda ərimə vəziyyətində olub — bu, həmin tarix üçün rekord göstəricidir.
Landsat-9 peykindəki OLI-2 aləti ilə çəkilmiş şəkillər paytaxt Nuukdan 150 kilometr şimal-şərqdə, qalxanın cənub-qərb hissəsində dəyişikliklərin xüsusilə nəzərə çarpdığı sahəni qeydə alıb. İki seriya görüntü — biri maksimal pik günündə, digəri isə təxminən iki həftə sonra çəkilmişdir — ərimə dərəcəsini vizual olaraq müqayisə etməyə imkan verir.
Alimlər qeyd edirlər ki, baxmayaraq ki, 2025-ci ilin mövsümü tarixdə ən ekstremal dövr olmayıb, belə piklərin yaranması, xüsusilə yağışların və nisbətən qısa müddətdə baş verən dəyişikliklərin fonunda, diqqət doğurur və ciddi müşahidə tələb edir. Bu, xüsusilə vacibdir, çünki hava hadisələri və yağıntılar əvvəllər əsasən günəş radiasiyası ilə izah edilən ərimə prosesini gücləndirə bilər.
Əlavə araşdırma tələb edən suallar sırasında belə pik ərimə günlərinin nə qədər tez-tez baş verəcəyi, həmçinin atmosfer axınları, yağıntılar və temperatur anomaliyaları daxil olmaqla, buz qalxanına təsir göstərən mexanizmlərin necə dəyişdiyi dayanır. Tədqiqatçılar həmçinin peyk məlumatlarının əhəmiyyətini vurğulayırlar: bu məlumatlar belə hadisələri vaxtında və geniş ərazilərdə qeydə almağa imkan verir.
Müşahidə edilən tendensiyalar buz qalxanının uzunmüddətli dinamikası ilə bağlı dəqiq nəticə verməsə də, mövsümi və hava şəraitinin — o cümlədən yağış və buludluluğun — ərimə proseslərini ən isti aylar xaricində də gücləndirə biləcəyini göstərir.
