Qoz qədimdən bəri insan həyatında həm qida, həm də dərman kimi mühüm rol oynayıb. Onu bəzən “ağıl meyvəsi” adlandırırlar. Çünki qozun forması insan beynini xatırladır və tərkibindəki faydalı maddələr yaddaşı gücləndirməyə kömək edir.
Tarixi və mədəni əhəmiyyəti
Qoz ağacı çoxəsrlik ömür sürən, möhkəm gövdəli, kökləri torpağa dərin işləyən bir bitkidir. Qədim yunanlar və romalılar qozu müqəddəs hesab edərək onu həm ziyafət süfrələrində, həm də dini mərasimlərdə istifadə edirdilər. Azərbaycanda isə qoz həm mətbəxdə, həm də xalq təbabətində əsrlərdir mühüm yer tutur.
Sağlamlıq faydaları
Beyin və ürək üçün güclü qida: Omeqa-3 yağ turşuları, E vitamini və antioksidantlarla zəngin olan qoz ürək-damar sistemini qoruyur, yaddaşı möhkəmləndirir.
Qan dövranını yaxşılaşdırır: Qoz damarların elastikliyini artırır və xolesterini aşağı salır.
Gözəlliyin sirri: Dərinin parlaq və sağlam qalmasına kömək edən təbii yağlarla zəngindir.
İmmunitet gücləndirici: Protein, maqnezium, sink və mislə bədəni möhkəmləndirir.
Mətbəxdə qoz
Azərbaycan mətbəxi qozsuz təsəvvür olunmaz. Qozla hazırlanan sac içi, qozlu dolma, gürzə, qozlu paxlava, şəkərbura, qoz murabbası həm dadı, həm də faydası ilə seçilir. Onun ətrini ədviyyat kimi müxtəlif souslara da qatmaq olar.
Maraqlı faktlar
Bir qoz ağacı 300 ildən çox yaşaya bilər.
Qozun sərt qabığı qədimdə boyaq və dərman hazırlanmasında istifadə olunub.
Dünyanın bir çox ölkəsində qoz “həyat ağacı” simvolu hesab edilir.
Qoz yalnız qida deyil, həm də sağlamlıq, uzunömürlülük və mədəniyyətin simvoludur. Təbiətin bu möcüzəvi nemətini həm gündəlik qidalanmada, həm də xalq təbabətində istifadə etmək insanın həm bədənini, həm də zehnini gücləndirir.
