Müasir dövrdə qlobal miqyasda qarşılaşdığımız ən ciddi problemlərdən biri də yemək tullantılarıdır. Bu problem təkcə iqtisadi və ekoloji deyil, həm də sosial aspektdən böyük əhəmiyyət kəsb edir. Dünyada milyonlarla insan aclıqla mübarizə apardığı halda, hər gün tonlarla qida məhsulu israf olunur. Bu israfın arxasında isə çox zaman fərdi səviyyədə etdiyimiz kiçik, lakin təsirli səhvlər dayanır.
Yemək tullantılarının ölçüsü
BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatına görə, hər il dünyada istehsal olunan ərzaq məhsullarının təxminən 1/3-i, yəni 1.3 milyard tonu tullantıya çevrilir. Bu, həm iqtisadi baxımdan böyük zərərdir, həm də ətraf mühitə mənfi təsir göstərir. İstehsal üçün istifadə olunan su, enerji və digər resurslar da nəticə etibarilə boşa gedir.
Bizim günahımız nədir?
Bəzən böyük problemlərin həllini yalnız hökumətlər və beynəlxalq təşkilatlardan gözləyirik. Halbuki yemək tullantılarının qarşısını almaq üçün fərdi olaraq da çox iş görə bilərik. Gündəlik vərdişlərimiz bu baxımdan olduqca önəmlidir. Gəlin baxaq, hansı davranışlarımız bu problemin bir hissəsinə çevrilir:
Lazım olandan artıq almaq: Marketdə endirimləri görüb ehtiyacımızdan artıq məhsul almaq sonradan onların istifadə olunmadan xarab olmasına səbəb olur.
Planlaşdırmasız yemək bişirmək: Həftəlik menyu planlaşdırmadan edilən alış-veriş nəticəsində bəzi ərzaqlar istifadə olunmadan qalır və zibilə atılır.
Təkrar istifadə etməmək: Artıq qalan yeməkləri ertəsi gün istifadə etmək əvəzinə onları tullamaq geniş yayılmış bir vərdişdir.
Son istifadə tarixlərini düzgün anlamamaq: Bəzi məhsulların “son istifadə tarixi” ilə “tövsiyə olunan istifadə tarixi” fərqlidir. Bu fərqi bilmədən qida atmaq əlavə israfa səbəb olur.
Nə etməliyik?
Yemək tullantılarını azaltmaq üçün kiçik, lakin təsirli addımlar atmaq mümkündür:
Alış-verişdən əvvəl siyahı hazırlayın – yalnız lazım olan məhsulları alın.
Ərzaqları düzgün saxlayın – soyuducu və quru anbar şəraitinə diqqət edin.
Artıq yeməkləri dəyərləndirin – ertəsi gün istifadə etmək, dondurmaq və ya başqa yeməyə çevirmək olar.
Paylaşmaqdan çəkinməyin – artıq qalan yeməkləri ehtiyacı olanlarla bölüşmək həm israfı azaldır, həm də sosial həmrəyliyi gücləndirir.
Uşaqlara düzgün vərdişlər aşılamaq – erkən yaşdan qidanın dəyərini anlatmaq gələcək nəsillərdə məsuliyyət hissini gücləndirər.
Büdcəmizə qənaət
Yemək tullantıları qlobal bir problem olsa da, onun həllində fərdi töhfələr böyük əhəmiyyət daşıyır. Gündəlik vərdişlərimizə diqqət yetirməklə, həm öz büdcəmizə qənaət edə bilərik, həm də ətraf mühitə olan yükü azalda bilərik. Unutmayaq ki, hər atılan tikə, bir insanın doymaq ümidi ola bilər.
Xanım Aydın
