Dağ çiçəklərinin ən qiymətlisi: Qantəpər
Təbiət bəzən bizə elə nemətlər təqdim edir ki, onların dəyərini çox gec anlayırıq. Azərbaycanın dağlarında, meşə ətəklərində səssiz-səmirsiz bitən, amma əsrlərdir xalq təbabətində istifadə olunan belə qiymətli bitkilərdən biri də qantəpərdir. Latınca adı “Cephalaria” olan bu bitki, “dipsacaceae” fəsiləsinə aiddir və ölkəmizin fitoterapiya tarixində özünəməxsus yer tutur.
Göz oxşayan çiçəkləri, dəyərli faydaları
Qantəpər çoxillik, sarı rəngli, zərif və xoş ətirli çiçəklərə malik bir ot bitkisidir. Onun görünüşü bəlkə də sadədir, amma daxilində gizlətdiyi faydalar əsrlər boyu təbabətə xidmət edib.
Dünyada qantəpərin 60-a yaxın növü mövcuddur və onların 12-si Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində – Culfa, Şahbuz, Gədəbəy, Daşkəsən, Göygöl, Laçın, Kəlbəcər, Şuşa, Zaqatala, Şəki, Quba, Dəvəçi, Şamaxı, İsmayıllı və Lənkəranda təbii halda bitir. Bu ərazilərin təmiz havası və mineral baxımından zəngin torpaqları bitkinin daha da faydalı tərkibə sahib olmasına şərait yaradır.
Xalq təbabətinin etibarlı yardımçısı
Qantəpərin çiçək və kökləri qədimdən xalq təbabətində istifadə olunur. Onun qurudulmuş çiçəklərindən hazırlanan dəmləmə (xalq arasında “qantəpər çayı” kimi tanınır) bir sıra xəstəliklərin müalicəsində və profilaktikasında istifadə edilir. Xüsusilə:
Soyuqdəymə və qrip zamanı immuniteti gücləndirir
Daxili qanaxmaların qarşısını alır
Ürək-damar sistemi fəaliyyətini tənzimləyir
Böyrək və sidik yolları problemlərinə qarşı təbii vasitədir
Bitkinin “qan-təpər” adlandırılması da təsadüfi deyil – bu ad onun qan dövranına və qanla bağlı xəstəliklərə göstərdiyi müsbət təsiri simvolizə edir.
Nəhənglər arasında: Azərbaycanın qantəpər növləri
Respublikamızda ən çox tanınan növlər arasında Nəhəng qantəpər, Koçi qantəpəri və Naxçıvan qantəpəri önə çıxır. Bu növlər həm əczaçılıq, həm də xalq arasında bitki müalicəsində daha geniş tətbiq olunur. Onların aktiv maddə tərkibi, torpaq və iqlim şəraitinə uyğun olaraq dəyişə bilər, bu da onlara özəl müalicəvi xüsusiyyətlər qazandırır.
Təbiətə sahib çıxaq: Qantəpər qorunmalıdır
Təəssüf ki, bu qiymətli bitki növləri günümüzdə unudulmaq və ya nəzarətsiz yığılma nəticəsində tükənmək təhlükəsi ilə üz-üzədir. Qantəpərin ekoloji və tibbi əhəmiyyətini nəzərə alaraq onun qorunması, becərilməsi və elmi şəkildə tədqiq olunması vacibdir. Belə bitkilər yalnız xalq təbabətinin deyil, həm də milli biomüxtəlifliyimizin bir hissəsidir.
Sarı bir çiçəyin yaşıl möcüzəsi
Qantəpər təbiətin bizə təqdim etdiyi sakit, amma eyni zamanda güclü bir şəfa mənbəyidir. Onun haqqında nə qədər çox məlumatlansaq, bir o qədər sağlam həyat üçün təbiətin imkanlarından istifadə edə bilərik.
Ona görə də, dağ yollarında qarşınıza sarı çiçəkli bir bitki çıxsa, ona diqqətlə baxın – bəlkə də o, məhz qantəpərdir – təbiətin sarı möcüzəsi.
