Panik atak nədir?
Panik atak – qəfil və səbəbsiz yerə yaranan şiddətli qorxu və narahatlıq hissidir. İnsan birdən-birə həyatı üçün təhlükə olduğunu düşünə bilər, bədəni reaksiya verir, amma ortada real təhlükə yoxdur. Bu hal bir neçə dəqiqədən yarım saata qədər davam edə bilər və adətən özü-özünə keçir.
Niyə panik atak yaranır?
Panik atakların dəqiq səbəbi hər zaman aydın olmur, amma əsas amillər bunlardır:
Stress və gərginlik – uzunmüddətli stress vəziyyətində olan insanlarda beyin “təhlükə siqnallarını” daha tez aktivləşdirir.
Travmatik yaşantılar – qəza, itki, uşaq vaxtı yaşanan psixoloji zədələr.
Genetik meyillik – ailədə panik pozuntusu olanlar daha risk altındadır.
Hormon və beyin kimyası – serotonin və adrenalin səviyyəsindəki dəyişikliklər.
Yuxusuzluq, kofein, alkoqol və ya dərmanların təsiri
Panik atak necə özünü göstərir?
Panik atak zamanı bədən və zehində bir sıra dəyişikliklər olur. Ən çox rast gəlinən simptomlar:
Sürətli ürək döyüntüsü
Tərləmə və titrəmə
Boğulma və nəfəs darlığı
Başgicəllənmə, bayılacaqmış kimi hiss
Bədənin uyuşması və ya üşümə
Ölüm qorxusu və ya dəli olma hissi
Reallıqdan qopmuş kimi olmaq (derealizasiya)
Əksər insanlar bu əlamətləri ilk dəfə yaşadıqda infarkt keçirdiklərini düşünür və təcili tibbi yardım çağırırlar. Halbuki bu panik atakdır və həyati təhlükə daşımır.
Necə mübarizə aparmaq olar?
Panik atakla başa çıxmaq mümkündür. Aşağıdakı üsullar kömək edə bilər:
- Nəfəs məşqləri
Dərin və yavaş nəfəs alma panik atakı yüngülləşdirə bilər. Burnundan 4 saniyə nəfəs al, 4 saniyə saxla, 4 saniyədə ver. Təkrar et. - Özünə deyə biləcəyin sözlər:
“Bu hal keçəcək.”
“Mən təhlükədə deyiləm.”
“Bu sadəcə panik atakdır, ölmürəm.” - Narahat edən mühitdən uzaqlaşmaq
Səs-küylü və ya sıxlıq olan yerlərdə atak başlayırsa, səssiz bir yerə keçmək kömək edə bilər. - Psixoloq və ya psixoterapevtə müraciət
Panik ataklar təkrarlanırsa, mütəxəssis dəstəyi vacibdir. Müalicə üsulları arasında:
Kognitiv-davranış terapiyası (CBT)
Dərman müalicəsi (psixiatr tərəfindən)
EMDR və ya travma yönümlü terapiyalar
Panik ataklar qorxuducu görünə bilər, amma müalicə olunan psixoloji bir problemdir. Əsas məsələ, bu halı düzgün tanımaq, səbəblərini anlamaq və onunla mübarizə yollarını öyrənməkdir. Əgər siz və ya yaxınlarınız bu simptomları yaşayırsınızsa, tək deyilsiniz və bilin ki, vəziyyətdən çıxmaq mümkündür.
Xanım Aydın
