Elə anlar var ki, sanki səma Yer kürəsinin sinir sisteminə çevrilir. Minlərlə qanad söz deyil, ritm çəkir havada. Və həmin anda sən quşları yox, düşüncəni görürsən. Daha doğrusu, havada canlanan bir fikir proyeksiyasını.
Murmurasiya, sanki efirin özünün nə isə demək istəməsidir. Lakin o, ancaq mızıldaya, qarıldaya bilir. Bu sığırçınların rəqsi – küləyə və zamana tanış qədim bir dildir. Nə bir lider var, nə də verilmiş komanda, amma hərəkətlərin içində elə bir nizam var ki, sanki görünməz bir dirijor hər şeyi tənzimləyir.
Dəstələr, sanki düşüncənin molekulları kimi parçalanır – boşluqla və bir-birilə toqquşur, amma xaosdan yayınırlar. Bu instinkt deyil. Bu, anın memarlığıdır. Səmadakı hər bir əyrilik – kollektiv orqanizmin ürək döyüntüsünə bənzəyir. Kimsə deyə bilər ki, onlar sadəcə reaksiya verirlər. Yaxşı, bəs nəyə reaksiya verirlər? Qorxunun həndəsəsinə? Yoxsa havanın təzyiqindən doğan musiqiyə? Saatda 40 km sürətlə uçurlar və bircə səhv belə yoxdur. Toqquşma sıfır dərəcə. Sanki hər quş digərin belini hiss edir. Sanki bütün dəstənin bir onurğa sütunu var: Bir vektor, bir impuls.
Bax bu mənzərəyə… və özündən soruş: bu, intellekt deyilmi? Lələklər, uçuşlar və kölgələr arasında, qanad çırpıntılarında, kölgələrin içində səpələnmiş bir şüur. Sinirsiz, amma səmanın hər qarışına yayılmış bir şüur. Və yenə də canlı.
Murmurasiya, yaxud da, təbiətin nəfəsinin dili.
