Modanın tarixi – insan mədəniyyətinin, zövqlərinin və gözəllik anlayışının inkişafını əks etdirən maraqlı bir yoldur. Minilliklər boyu geyim yalnız soyuqdan qorunma vasitəsi deyil, həm də sosial statusu, xarakteri və mənsub olunan dövrü göstərən bir simvol olub. Modanın təkamülü təxminən beş min ili əhatə edir və cəmiyyətin və onun dəyərlərinin necə dəyişdiyini anlamağa kömək edir.
Baki-baku.az sizə dünya modasının tarixini təqdim edir:
Qədim dünya
Qədim Misirdə geyim insanın var-dövlətini və sosial statusunu göstərirdi. Fironların məzarlarında arxeoloqlar nazik, qiymətli parçalardan tikilmiş, daşlarla, muncuqlarla və naxışlarla bəzədilmiş dəbdəbəli geyimlər tapıblar. Belə geyimləri yalnız zadəganlar geyinə bilərdi. Qədim Yunanıstanda və Romada da moda mühüm rol oynayırdı: insanlar kətan və yun parçadan hazırlanmış sərbəst tunikalar, plaşlar və xitonlar geyinirdilər. Bu geyimlər sadə kəsimli, lakin zərif idi və insan bədəninin harmoniyasını vurğulayırdı.
Orta əsrlər
Orta əsrlərdə geyim daha sərt forma aldı. Artıq XIII əsrə qədər geyim bir neçə qatdan ibarət idi: alt və üst geyimlər. XIV əsrdə bahalı parçalar — məxmər, ipək və brokat dəbə mindi, zəngin insanlar isə geyimlərini xəz və naxışlarla bəzəyirdilər. Bu dövrdə kişi və qadın modası arasında fərqlər formalaşmağa başladı və geyimlər fiquranı daha çox vurğulamağa başladı.
İntibah dövrü
İntibah dövrü sənətin və eyni zamanda modanın əsl çiçəkləndiyi bir dövr oldu. Bu dövrün geyimləri zəngin bəzədilmiş, mürəkkəb kəsimli və təmtəraqlı idi. Qadınlar korsetlər, enli ətəklər və krujevalı, zinətlərlə bəzədilmiş donlar geyinirdilər. Kişi geyimləri də incəlik və zərifliklə seçilirdi. İtalyan və fransız ustalar Avropa üzrə dəb nümunələri yaradırdılar. İntibah dövrünün geyimi var-dövləti, zərifliyi və gözəlliyə can atmağı ifadə edirdi.
XVIII–XIX əsrlər
XVIII əsr – dəbdəbə və zəriflik dövrü idi. Fransız modası digər ölkələr üçün nümunəyə çevrildi. Kraliça Mariya Antuanettanın ekstravaqant geyimləri və hündür saç düzümləri dövrün modasına böyük təsir göstərdi. Qadın geyimləri mürəkkəb kəsimli, enli ətəkli və çoxlu bəzək elementləri ilə seçilirdi.
XIX əsrdə moda daha praktik xarakter aldı. Qadınlar pencəkli kostyumlar geyinməyə başladılar, kişi geyimləri isə daha sərt və klassik formalar aldı. Bu dövrdə günümüzə tanış olan elementlər — palto, şalvar və köynəklər meydana çıxdı və müasir qarderobun əsasını təşkil etdi.
XX əsr
XX əsr sürətli dəyişikliklərin dövrü oldu. 1920-ci illərdə qadınlar uzun ətəklərdən imtina edib, qısa donlara və yüngül siluetlərə üstünlük verdilər. 1930-cu illərdə dəbə zəriflik və incəlik gəldi, 1940-cı illərdə isə müharibə səbəbilə geyimlər sadə və funksional oldu.
Müharibədən sonrakı 1950-ci illər qadınlığın yenidən qayıtması ilə yadda qaldı — enli ətəklər, beli vurğulayan donlar və dikdaban ayaqqabılar yenidən dəbə mindi. 1960-cı illərdə moda özünüifadə vasitəsinə çevrildi: gənclər sərt qaydalardan imtina edib, parlaq rənglərə, mini ətəklərə və qeyri-adi formalar seçdilər.
1970–1980-ci illərdə geyim daha cəsarətli və müxtəlif oldu: cinslər, idman tərzi, neon rənglər və assimmetrik fasonlar meydana çıxdı. Hər kəs öz stilini seçə və fərdiliyini vurğulaya bilirdi.
Müasir dövr
Bu gün moda keçmiş əsrlərin ənənələrini və müasir innovasiyaları birləşdirir. Dizaynerlər həm sadə, minimalist formalar, həm də dəbdəbəli elementlərdən istifadə edirlər. Trendlər arasında rahatlıq, ekoloji yanaşma və fərdilik ön plandadır. İnsanlar getdikcə daha çox geyim vasitəsilə özlərini ifadə etməyə çalışır, nəinki qaydalara tabe olmağa.
Modanın tarixi – insanlığın tarixidir. O, mədəniyyətdə, incəsənətdə və dünyagörüşündəki dəyişiklikləri əks etdirir. Hər əsr özü ilə yenilik gətirib: qədim dövrlərin dəbdəbəsindən tutmuş bu günün praktikasına qədər. Bu gün moda təkcə geyinmək vasitəsi deyil, həm də özünüifadə dili və cəmiyyətin yaradıcılıq həyatının bir hissəsidir.
Murad Muxtarov
