Yay günlərinin sərin içkisi, qış aylarının şəfalı dərmanı, Şərq mətbəxinin aromatik mirası… Məkkəgülü, ya da dünyanın bir çox yerində tanındığı adı ilə karkade yalnız göz oxşayan dərin qırmızı rəngi və turşməzə dadı ilə deyil, həm də zəngin faydaları və qədim tarixi ilə diqqət çəkir.
Bu gözəl bitkinin həm masamızda yer alması, həm də qədim təbabət kitablarında xatırlanması təsadüfi deyil. Məqalədə bu möcüzəvi çiçəyin mənşəyindən tutmuş sağlamlığa təsirinə, mədəni dəyərlərindən dəmləmə sirlərinə qədər hərtərəfli toxunacağıq.
Məkkəgülü nədir?
Botaniki adı “Hibiscus sabdariffa” olan bu bitki, əsasən tropik və subtropik iqlimlərdə yetişir. Qırmızı çiçək ləçəkləri qurudularaq çay formasında istifadə olunur. Ləçəklərin parlaq və dərin al-qırmızı rəngi onun ən cəlbedici xüsusiyyətlərindəndir.
Karkade adı ilə Ərəb ölkələrində, xüsusilə Misir, Sudan, Suriya və Səudiyyə Ərəbistanı kimi ölkələrdə məşhurdur. Azərbaycanda isə ona əsasən Məkkəgülü, bəzən də qırmızı hibiskus deyilir.
Tarixi və mədəni mənşə
Məkkəgülünün istifadəsi minillərlə əvvələ gedib çıxır. Qədim Misirdə fironlar onu həm dərman kimi, həm də ləzzətli içki olaraq istifadə ediblər. Misirdə “fironların içkisi” kimi tanınan karkade, qonaqlara hörmət əlaməti kimi təqdim olunurdu.
Ərəb yarımadasında isə bu içki xüsusilə Ramazan ayında iftar süfrələrinin ayrılmaz hissəsinə çevrilib. Qan təzyiqini tənzimləyən və bədəni nəmləndirən təsiri ilə yay aylarında soyudulmuş karkade, adətən nanə ilə birlikdə içilir.
Məkkəgülünün sağlamlığa faydaları
Məkkəgülü təkcə rəngi və dadı ilə deyil, həm də müalicəvi xüsusiyyətləri ilə seçilir. Ən geniş yayılmış faydaları bunlardır:
Qan təzyiqini salır
Araşdırmalar göstərir ki, karkade çayı yüksək qan təzyiqinin tənzimlənməsində təbii vasitə kimi faydalıdır.
Antioksidantlarla zəngindir
Antioksidant təsiri ilə bədəni sərbəst radikallardan qoruyur və immuniteti gücləndirir.
Qaraciyəri qoruyur
Müəyyən dozada içildikdə qaraciyərin yağlanmasının qarşısını almağa kömək edir.
Arıqlamağa dəstək ola bilər
Həzm prosesini sürətləndirərək və maddələr mübadiləsini tənzimləyərək çəki atmaq istəyənlərə yardımçı ola bilər.
Tənəffüs yollarını rahatladır
Soyuqdəymə zamanı boğazı yumşaldır, öskürəyə qarşı təsirlidir.
Qeyd: Məkkəgülünün çox və ya davamlı istifadəsi bəzi insanlarda təzyiqin həddindən artıq düşməsinə səbəb ola bilər. Aşağı təzyiqdən əziyyət çəkənlər həkim məsləhəti ilə istifadə etməlidirlər.
Karkade necə dəmlənir?
Məkkəgülündən iki fərqli üsulla çay hazırlamaq olar: isti və soyuq dəmləmə.
İsti dəmləmə (klassik çay kimi)
1-2 çay qaşığı qurudulmuş Məkkəgülünü stəkana qoyun.
Üzərinə qaynar su əlavə edin.
5-10 dəqiqə dəmləyin.
Zövqə görə bal, limon, nanə və ya darçın əlavə edilə bilər.
Soyuq dəmləmə (yay içkisi kimi)
1 litr soyuq suya 3-4 xörək qaşığı Məkkəgülü ləçəyi əlavə edin.
Gecədən səhərə qədər soyuducuda saxlayın.
Süzərək buzla servis edin. Təbii şirinləşdirici əlavə etmək olar.
Məkkəgülü və ruhani ab-hava
Adının “Məkkəgülü” olması təsadüfi deyil. Bu ad onun müqəddəs torpaqlarla assosiasiyasını göstərir. Hətta bəzi təbiblər Məkkəgülünün “bədəni və qəlbi soyudan çiçək” olduğunu qeyd edir. İslam mədəniyyətində təbiətlə şəfa arasında qurulan bağda Məkkəgülünün özünəməxsus yeri var.
Bilmədikləriniz…
Misirdə toy mərasimlərində qonaqlara karkade təqdim olunur – bu həm bərəkət, həm də qonaqpərvərlik nişanəsidir.
Karkade çayı təbii rəngverici kimi qidalar və kosmetikada da istifadə olunur.
Bitkinin toxumlarından kosmetik yağlar hazırlanır.
Məkkəgülü – tarixlə təbiətin görüş nöqtəsidir. Həm köhnə Şərq mədəniyyətinin süfrə mirası, həm də müasir tibbin tövsiyə etdiyi təbii vasitələrdən biridir. O, sadəcə bir çay deyil – bir mədəniyyətin, bir ənənənin içkisinə çevrilmişdir.
İçdiyiniz bir stəkan Məkkəgülü çayı, sizi təkcə susuzluqdan xilas etmir. O, sizi tarixə, qoxulu Şərq küçələrinə, qırmızı rəngin sakitliyin və şəfanın simvoluna çevrildiyi dünyaya aparır.
