“Marvel” dünyanın ən böyük və ən nüfuzlu komiks nəşriyyatlarından biridir. Bu korporasiyanın tarixi 1939-cu ildə nəşriyyatçı Martin Qudmenin “Timely Publications” şirkətini yaratması ilə başladı. Həmin dövrdə ABŞ bazarında superqəhrəman hekayələri əsl yüksəliş yaşayırdı və Timely tezliklə “Kapitan Amerika”, “Marvel Mystery Comics” və “Məşəl-adam” kimi buraxılışlarla məşhurlaşdı.
Baki-baku.az sizə əfsanəvi Marvel şirkətinin tarixini xatırladır.
İlk illər
1940-cı illərdə nəşriyyata gənc Sten Li gəldi və o, gələcəkdə “Marvel”in əsas fiqurlarından birinə çevrildi. O, ssenarist, redaktor, yeni personajların yaradıcısı kimi özünü sınayırdı və tədricən gələcək studiyanın unikal üslubunu formalaşdırırdı.
1950-ci illərdə superqəhrəman janrına maraq kəskin azaldı. Bazarda mövqeyini saxlamaq üçün Timely adını dəyişərək “Atlas Comics” etdi, lakin bu mərhələ uğurlu olmadı: janr ciddi böhran yaşayırdı və nəşriyyatlar komikslərdə “həddindən artıq qəddarlıq” əleyhinə ictimai etirazlarla üz-üzə qalırdı. Məhdudiyyətlər və senzura tətbiq edilirdi ki, bu da satışlara ciddi təsir göstərirdi.
“Marvel”in yüksəlişi
1960-cı illərin əvvəlində nəşriyyat növbəti transformasiyadan keçərək yeni ad aldı — “Marvel Comics”. Məhz bu dövrdə komiks sənayesində “inqilab” baş verdi. Sten Li, rəssamlar Cek Kirbi və Stiv Ditko ilə birlikdə əvvəlkilərdən fərqlənən yeni qəhrəman nəsli yaratdı — onlar emosional, həssas və adi insanlara bənzəyirdilər.
Beləliklə, Hörümçək-adam, Fantastik Dördlük, Halk və digər bir çox personajlar yarandı və milyonlarla oxucudan dərhal rəğbət qazandı.
Çətin dövrlər
1980-ci illərdə şirkət ciddi maliyyə çətinlikləri ilə üzləşdi və öz qəhrəmanlarının film və televiziya layihələri üçün hüquqlarını satmağa məcbur oldu.
Bununla belə, “Marvel”in əsl dirçəlişi XXI əsrdə baş verdi. 2008-ci ildə “Marvel”in kino kainatı — ümumi qəhrəmanlar və süjetlərlə bir-birinə bağlı filmlər silsiləsi — start götürdü. “Dəmir adam”, “Qisasçılar” və sonrakı layihələr superqəhrəman kinosu üçün yeni standart müəyyən etdi.
Yüksək vizual effektlər, qlobal hekayə və parlaq aktyor oyunu studiyanı dünya kino bazarının liderinə çevirdi.
“Marvel” həmçinin seriallar, oyunlar və müxtəlif françayzinq məhsulları ilə təsir dairəsini genişləndirdi.
DC ilə qarşıdurma
Onilliklər boyu “Marvel” başqa bir sənaye nəhəngi — “DC Comics” ilə müqayisə olunur. Hər iki şirkət kult qəhrəmanlar panteonu yaradıb, lakin onların yanaşmaları xeyli fərqlənir.
“Marvel” vahid bir kainata üstünlük verir: hekayələr bir-biri ilə çulğalaşır, personajlar daim qarşılıqlı əlaqədə olur. DC isə daha çox ayrı-ayrı qəhrəmanlara fokuslanan müstəqil süjetlər təqdim edir. Hər iki istiqamətin öz güclü cəhətləri var və müxtəlif üslubda hekayəçilik formalaşdırır.
Uğurlar və problemlər
“Marvel” müasir kino sənayesinin ən güclü studiyalarından birinə çevrilib. Onların əsas nailiyyətlərinə daxildir:
- nəhəng MCU kino françayzinin yaradılması,
- dünya səviyyəli ulduzların cəlb edilməsi,
- rekordlar qıran filmlərin buraxılması.
Xüsusilə “Avengers: Endgame” (2019) müəyyən müddət ən çox gəlir gətirən film oldu.
Lakin studiyanın uğursuz layihələri də var — “Inhumans”, “Thor: The Dark World” və “Incredible Hulk” tamaşaçılar tərəfindən soyuq qarşılanmışdı.
“Marvel” həmçinin müasir tendensiyaları və müxtəlifliyi nəzərə almağa çalışır — “Black Panther” və “Captain Marvel” kimi layihələr bunun uğurlu nümunələridir və mühüm mədəni hadisələrə çevrilib.
Bundan əlavə, “Marvel”in “Disney” tərəfindən alınmasından sonra studiya öz məkanını genişləndirmək üçün böyük resurslara sahib oldu.
Problemlər
Uğurlara baxmayaraq, “Marvel” bir sıra çətinliklərlə üz-üzədir:
- yeni personajların orijinallığının azalması — çoxlu kontent səbəbindən yeniliklər bəzən daha az diqqətçəkici görünür;
- mədəni müxtəlifliyin kifayət qədər olmaması ilə bağlı tənqidlər;
- müəlliflər və aktyorlarla hüquq və müqavilələr mövzusunda mübahisələr, bəzən məhkəmə çəkişmələrinə qədər gedib çıxan gərginliklər.
Bütün çətinliklərə baxmayaraq, “Marvel” pop-mədəniyyətin əsas hadisələrindən birinə çevrilib. Studio cəsarətlə eksperimentlər aparıb, komikslər haqqında təsəvvürləri dəyişib və artıq bir neçə onillikdir ki, bütün dünyada insanları ilhamlandıran bir kainat yaradıb.
Mürad Muxtarov
