Manjet düyməsi (zaponka) sadəcə bir aksesuar deyil, əsrlərdir kişilərin geyim mədəniyyətində zəriflik və status simvolu kimi tanınır. Bu kiçik metal düymələr köynəklərin manjet hissələrini birləşdirmək üçün istifadə olunur, lakin onların tarixi sadə funksiyadan çox-çox əvvəl başlayır.
Manjet düyməsinin tarixi
Bu düymələrin tarixi 17-ci əsrin sonlarına, Fransaya gedib çıxır. O dövrdə zadəganlar ipək və atlas köynəklərinin qollarını bağlamaq üçün ip və lentlərdən istifadə edirdilər. Lakin zaman keçdikcə bu bağlar yerini gümüş və qızıldan hazırlanmış kiçik dekorativ düymələrə verdi. İlk zaponkanı rəsmi olaraq taxanlardan biri, Fransa kralı XIV Lüdovik sayılır. Onun sarayında zərgərlər xüsusi sifarişlə zaponkalar hazırlayırdılar.
Zamanla necə yayıldı?
18–19-cu əsrlərdə İngiltərədə sənaye inqilabı ilə birlikdə zaponkalar geniş istehsala daxil oldu. Onlar artıq yalnız zadəganlara deyil, varlı şəhər burjuaziyasına da əlçatan idi. Brilyant, sədəf, mina, əqiq kimi materiallardan hazırlanan zaponkalar sosial status göstəricisinə çevrildi.
Azərbaycana necə gəldi?
Manjet düyməsi Azərbaycana əsasən Rusiya imperiyası dövründə, daha çox isə XX əsrin əvvəllərində – Bakı neft bumu dövründə geniş şəkildə yayılmağa başladı. O dövrün neft milyonçuları və ziyalıları Avropa dəbindən ilhamlanaraq klassik kostyumlara uyğun zərif zaponkalar taxmağa üstünlük verirdilər.
Azərbaycanda manjet düyməsi mədəniyyəti
Azərbaycan kişilərinin klassik geyim mədəniyyətində manjet düyməsi indi də öz yerini qoruyur. Toylarda, rəsmi tədbirlərdə və klassik tərzdə geyinməyi sevən şəxslərin seçimində zaponka həm zövq göstəricisi, həm də nostalji bir elementdir.
Bu gün yerli zərgərlik ustaları milli ornamentləri və naxışları da zaponka dizaynlarında istifadə edərək, onu həm müasir, həm də milli dəyər kimi təqdim edirlər.
Manjet düyməsi – zərifliyin, dəbin və ənənənin cəmləşdiyi kiçik bir detal. O, həm fərdi üslubu tamamlayır, həm də geyiminizə incə bir tarix qatır. Azərbaycanda bu detala verilən dəyər isə kişi geyiminə olan zövqlü yanaşmanın göstəricisidir.
Xanım Aydın
