Kosmosun dərinliklərində, yad ulduzların işığında əbədiyyətin parıldadığı bir yerdə TOI-3493 b adlı bir planetin yeni hekayəsi doğuldu. Bu ad sanki bir şifrədir, naməluma açar kimi səslənir və bu adın içində bir çağırış var. Yerə, bəşəriyyətə, elmə bir çağırış.
Kosmik teleskop TESS-in köməyi ilə kəşf edilən bu planet Yerdən üç dəfə böyük və təxminən on dəfə ağırdır. Ekzoplanetlər panteonunda demək olar ki, mifoloji bir varlıq olan TOI-3493 b, Günəşimizin əkizi olan bir ulduzun ətrafında fırlanır. Bu ulduz bizdən 315 işıq ili uzaqlıqdadır. Günəşdən daha yaşlı, ruhən daha soyuq olan bu ulduz 7,3 milyard illik səssiz bir müdrikliklə öz isti peykinə baxır.
Bu yeni dünyanın sıxlığı kub santimetrə görə 1,47 qram – onun təbiətinin ikililiyinə işarə edir. Qarşımızda bir mifin təcəssümü olan planet durur: içərisi daş və su ilə dolu nüvəsi olan bir cisim, üstü isə hidrogen pərdəsi ilə örtülmüşdür. Yaxud əksinə, kiçik, amma inadkar bir daş ürəyi, qalın bir hidrogen təbəqəsi ilə əhatələnmişdir. Hər iki halda TOI-3493 b – bu, qravitasiya və kimyanın 829°C temperaturunda tanqo oynadığı bir ünsür baletidir.
Onun orbital dövrü – cəmi 8,16 Yer günü təşkil edir. Bu o deməkdir ki, onun hər “ili” kosmik ölçülərlə müqayisədə bir an qədər qısadır. Sanki yad bir aləmdən nəhəng bir kəpənəyin qanad çırpması qədər sürətli.
Bu kəşf təsadüfi deyil. TESS artıq 7500-dən çox potensial ekzoplanet müşahidə edib və TOI-3493 b onlardan biridir — ulduz üzərindəki kölgəsi yeni bir dünyanın mövcudluğundan xəbər verib. Müasir astronomiya “haute couture” kimidir: bənzərsiz, zərif və detallara fokuslanmış — elə detallara ki, bütün Kainatın qavrayışını dəyişə bilər.
TOI-3493 b sadəcə bir planet deyil. Bu bir metaforadır: insan baxışının nə qədər uzağa çata bildiyinin sübutu — texnologiya və ilhamla silahlanmış bir baxış. Bu, kosmosun sadəcə bir boşluqdan ibarət olmadığını xatırladır. Orada biz hələ oxumağı yeni-yeni öyrəndiyimiz sonsuz sayda hekayə yaşayır.
Soyuq, kütləvi, sürətli və sirli — TOI-3493 b elmi tərəqqinin tacına yerləşən qiymətli bir daş kimi kəşflər kolleksiyasına daxil oldu.
İndi təsəvvür edin: gecə səmasının ipək pərdələrinin arxasında daha nə qədər belə dünya gizlənib?
