Kolibri – planetin ən kiçik quşudur, aerodinamikanın ən yüksək həddə çatdırılmış təcəssümüdür. Bioloji təsnifatda onların təxminən 350 növü var – Cənubi Amerikanın And dağlarından tutmuş Alyaskaya qədər yayılmışdır, lakin onların arealı sırf Amerika qitəsi ilə məhdudlaşır. Heç bir digər qitə onlar üçün yurd ola bilməyib. Ölçülərinə görə rekordçu Kuba kolib-arısıdır (Mellisuga minima): yetkin erkəyin çəkisi cəmi 1,6 qram, uzunluğu isə 5,7 sm-dir – bunun yarısı quyruq və dimdikdən ibarətdir. Onun yumurtası noxuddan kiçikdir və iki milliqramdan da az çəkir. Yuvası isə qoz qabığının içində yerləşə bilir. Əks tərəfdə isə – And dağlarında yaşayan nəhəng kolibr (Patagona gigas) durur, uzunluğu 22 sm-ə çatır – orta ölçülü qaranquş boydadır. Lakin o da öz cırtdan qohumları kimi miniatür mexanikanın sərt qanunlarına tabe olur.
Kolibrilərin fiziologiyası hazır mühəndislik sirridir. Bu quşlar havada asılı qalmaq, geriyə uçmaq, şaquli qalxışlar etmək, sərt dalışlar və havada çevrilmələr etmək qabiliyyətinə malikdirlər və bütün bunları yerinə yetirərkən məkan daxilində sabit qalırlar. Onların qanadları saniyədə 78 dəfəyə qədər çırpınır, bu da onları nəbz kimi işləyən bioloji dronlara çevirir.
Xüsusi diqqətə layiq olan bir başqa xüsusiyyətləri isə termotənzimləmə qabiliyyətləridir. Gün ərzində bədən temperaturu 39–40 °C-yə çatır, gecə isə 18 °C-yə qədər düşür və bu zaman quş fizioloji anabioz vəziyyətinə düşür. Beləliklə, onlar enerji sərfiyyatını azaldaraq həyat ilə funksional donuqluq arasında tarazlıq yaradırlar.
Kolibrlərin qidalanması tamamilə nektardan asılıdır. Nazik və uzunsov dimdik — bəzən bədən uzunluğunu da keçə bilir, məsələn, qılıncdimdikli kolibrdə (Ensifera ensifera) olduğu kimi — çiçəklərlə işləmək üçün optimallaşdırılıb. Qanadların titrəməsi “asılı qalma” vəziyyəti yaradır və bu, onlara birbaşa uçuş zamanı qidalanmağa imkan verir.
Vacib bir xüsusiyyət də lələklərinin quruluşudur. Mikroskopik lövhəciklər və işığın sınma xüsusiyyətləri kolibrilərdə məşhur rəng oyununu yaradır: topaz parlaqlığı, zümrüdü parıltılar, ametist və alovlu çalarlar. Bu, piqmentlərlə bağlı deyil, işığın fizikasıdır, yəni nazik təbəqələrin interferensiyalı əksolunma effektidir.
Kolibrilər onurğalı canlılar üçün mümkün olanın sərhədlərinin canlı nümayişidir: maksimum kompaktlıq, funksional mürəkkəblik qorunmaqla birlikdə. Onların təkamülü — təbiətin necə super yüngül və yüksək hərəkətli orqanizmlər layihələndirdiyini, aerodinamika qanunlarını bioloji məqsədlərə necə tabe etdiyini göstərən dərsdir.
