İtburnu (lat. Rosa canina) həm qida, həm də təbabətdə dəyərli hesab olunan, qədimdən bəri insan sağlamlığında mühüm rol oynayan bitkilərdən biridir. Onun meyvəsi həm dadlı, həm də müalicəvi xüsusiyyətləri ilə seçilir. Xüsusilə payız aylarında yetişən itburnu insan orqanizmini möhkəmləndirən təbii vitamin mənbəyidir.

İtburnunun tərkibi

İtburnu meyvəsi zəngin bioloji aktiv maddələrlə doludur. Onun ən önəmli xüsusiyyəti yüksək C vitamini mənbəyi olmasıdır. Maraqlıdır ki, itburnunda C vitamini sitrus meyvələrindən dəfələrlə çoxdur. Bundan başqa, o, A, B, K və P vitaminləri, dəmir, kalsium, maqnezium, fosfor, kalium kimi minerallarla zəngindir.

Sağlamlığa faydaları

1. İmmuniteti gücləndirir – soyuqdəymə və mövsümi xəstəliklərə qarşı orqanizmi daha dayanıqlı edir.
2. Qan dövranını yaxşılaşdırır – qırmızı qan hüceyrələrinin yaranmasını stimullaşdırır, anemiya riskini azaldır.
3. Qaraciyəri qoruyur – orqanizmdən toksinlərin atılmasına kömək edir.
4. Dəriyə faydalıdır – kollagen sintezini artıraraq dəri elastikliyini saxlayır, erkən qocalmanın qarşısını alır.
5. Mədə-bağırsaq sistemini tənzimləyir – çay və dəmləməsi həzmi yüngülləşdirir, iştahanı artırır.
6. Oynaq sağlamlığı – iltihabəleyhinə təsir göstərərək oynaq ağrılarını azalda bilər.

İtburnudan istifadə yolları

Çay və dəmləmə: Ən geniş yayılmış istifadəsi çay şəklindədir. İtburnu çayı həm dadlı, həm də güclü antioksidant təsirə malikdir.

Marmelad və mürəbbə: Qida sənayesində mürəbbə, cem, şirə və kompotların hazırlanmasında geniş istifadə olunur.

Yağı: İtburnu yağından kosmetologiyada üz və saç baxımında faydalanılır.

Toz halında: Qurudulmuş meyvəsi üyüdülərək vitamin əlavəsi kimi istifadə edilə bilər.

İtburnunun maraqlı faktları

Qədim Romada əsgərlərə yaralanmalar zamanı sağalmanı sürətləndirmək üçün itburnu dəmləməsi verilirdi.

Orta əsrlərdə Avropada itburnu “kralların bitkisi” adlanırdı və qiymətli dərman vasitəsi kimi istifadə olunurdu.

Azərbaycanda kənd yerlərində itburnu çayı qış fəsillərində ən çox içilən təbii içkilərdən biridir.

İtburnu yalnız vitamin deposu deyil, həm də xalq təbabətində əsrlərlə sınanmış təbii şəfa mənbəyidir. Onu gündəlik rasiona qatmaq, xüsusilə payız-qış mövsümündə, həm immuniteti gücləndirir, həm də orqanizmi gümrah saxlayır. Təbiətin bizə bəxş etdiyi bu möcüzəvi bitki sağlamlığın qorunmasında əvəzsiz rol oynayır.