Azərbaycan mədəniyyəti minilliklər boyu Şərq və Qərb sivilizasiyalarının kəsişməsində formalaşmış, zəngin mənəvi irsə, güclü estetik ənənələrə və dərin humanist məzmuna malik olub. Bu irsin qorunması, inkişaf etdirilməsi və gələcək nəsillərə ötürülməsi isə tarixən dövlətçilik düşüncəsinin ayrılmaz tərkib hissəsi kimi çıxış edib. Ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən müəyyən edilən milli mədəniyyət siyasəti bu gün Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə müasir çağırışlara uyğun şəkildə davam etdirilir və yeni keyfiyyət mərhələsinə yüksəlir.
Mədəniyyət və dövlətçilik ideologiyası
Prezident İlham Əliyevin mədəniyyət siyasətinin əsasını milli kimliyin qorunması, tarixi yaddaşın möhkəmləndirilməsi və Azərbaycançılıq ideologiyasının inkişafı təşkil edir. Dövlət başçısının yanaşmasında mədəniyyət yalnız incəsənət sahəsi deyil, dövlət müstəqilliyinin ideoloji dayağı, milli təhlükəsizliyin mənəvi komponenti kimi dəyərləndirilir. Bu səbəbdən mədəniyyət sahəsində aparılan islahatlar sistemli, ardıcıl və uzunmüddətli strateji məqsədlərə xidmət edir.
2003-cü ildən etibarən Azərbaycanın yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyması mədəniyyət sahəsində də əsaslı dəyişikliklərə yol açdı. Teatr, kino, kitabxana, muzey işi, mədəni irsin qorunması, yaradıcılıq sahələrinin institusional inkişafı üçün dövlət proqramları qəbul olundu və onların icrası birbaşa Prezidentin nəzarətində saxlanıldı.
Tarixi-mədəni irsin qorunması və beynəlxalq tanınma
İlham Əliyevin rəhbərliyi dövründə Azərbaycanın tarixi-mədəni irsinə münasibət keyfiyyətcə yeni mərhələyə keçdi. Qobustan, İçərişəhər, Şəki Xan Sarayı, Atəşgah, Yanardağ, Xınalıq kimi mədəniyyət ocaqlarının qorunması və beynəlxalq səviyyədə tanıdılması bu siyasətin mühüm nəticələrindəndir. Qobustanın və Şəkinin UNESKO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilməsi Azərbaycan mədəniyyətinə verilən yüksək beynəlxalq dəyərin göstəricisidir.
Bununla yanaşı, qeyri-maddi mədəni irsimizin qorunması istiqamətində aparılan ardıcıl işlər nəticəsində muğam, aşıq sənəti, xalçaçılıq, tar və kamança ifaçılığı, dolma, lavaş, Novruz, Dədə Qorqud irsi və digər nümunələr UNESKO siyahılarına daxil edilib. Bu faktlar Azərbaycanın yalnız irs sahibi deyil, həm də mədəniyyət yaradan və onu dünyaya təqdim edən ölkə olduğunu sübut edir.
Azərbaycanın mədəniyyətlərarası dialoqda qlobal rolu
Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə formalaşan “Bakı Prosesi” müasir dövrdə mədəniyyətlərarası dialoqun ən uğurlu modellərindən biri kimi qəbul edilir. Bakı Humanitar Forumları, Dünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumları, BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansının Qlobal Forumu kimi mötəbər tədbirlərin Azərbaycanda keçirilməsi ölkəmizin tolerantlıq, multikulturalizm və qarşılıqlı hörmət prinsiplərinə əsaslanan siyasətinin nəticəsidir.
Azərbaycanın çoxmillətli və çoxkonfessiyalı cəmiyyət modeli bu gün beynəlxalq müstəvidə öyrənilən və nümunə göstərilən təcrübəyə çevrilmişdir. 2016-cı ilin “Multikulturalizm ili”, 2017-ci ilin “İslam Həmrəyliyi ili” elan olunması bu siyasətin ideoloji və praktik davamıdır.
Ədəbiyyat, ziyalı və milli yaddaşın dirçəldilməsi
İlham Əliyevin mədəniyyət strategiyasında ədəbiyyat və ziyalı amili xüsusi yer tutur. Klassik və müasir ədəbiyyat nümayəndələrinin yubileylərinin dövlət və UNESKO səviyyəsində qeyd edilməsi milli söz sənətinə göstərilən yüksək ehtiramın ifadəsidir. Nəsimi, Vaqif, Natəvan, Dədə Qorqud, Üzeyir Hacıbəyli, Mir Cəlal, İlyas Əfəndiyev kimi sənətkarların irsi dövlət səviyyəsində qorunur və təbliğ edilir.
2019-cu ilin “Nəsimi ili” elan edilməsi Azərbaycan ədəbiyyatının fəlsəfi dərinliyinin və humanist ideallarının müasir dövrdə yenidən aktuallaşdırılması baxımından mühüm hadisə olmuşdur. Bu yanaşma göstərir ki, dövlət mədəniyyəti yalnız keçmişin mirası kimi deyil, gələcəyin intellektual resursu kimi dəyərləndirir.
Şuşa: mədəniyyətin qayıdışı və milli qürur rəmzi
2020-ci ildə Şuşanın işğaldan azad edilməsi Azərbaycan mədəniyyət tarixində dönüş nöqtəsi oldu. Prezident İlham Əliyevin Şuşanı Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı elan etməsi bu şəhərin tarixi missiyasının bərpası anlamına gəldi. Xarıbülbül festivalının, Vaqif Poeziya Günlərinin, Üzeyir Hacıbəyli Beynəlxalq Musiqi Festivalının Şuşaya qayıtması mədəni irsimizin dirçəlişinin rəmzidir.
Şuşanın Türk dünyasının, ardınca isə İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı elan edilməsi Azərbaycanın mədəni-siyasi nüfuzunun artmasının bariz göstəricisidir. Bu, təkcə şəhərin bərpası deyil, milli yaddaşın, tarixi ədalətin və mənəvi suverenliyin bərpasıdır.
Mədəniyyət siyasətinin nəticələri və perspektivləri
Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən mədəniyyət siyasəti Azərbaycanı milli köklərinə bağlı, eyni zamanda qlobal mədəni proseslərin fəal iştirakçısı olan dövlətə çevirib. Bu siyasət nəticəsində Azərbaycan mədəniyyəti öz orijinallığını qoruyaraq dünyaya açılır, beynəlxalq dialoqa töhfə verir və dünya mədəniyyətini zənginləşdirir.
Bu gün Azərbaycan mədəniyyəti dövlətin güclü dəstəyi, ziyalıların yaradıcı fəaliyyəti və cəmiyyətin mənəvi enerjisi hesabına dinamik inkişaf edir. Şübhəsiz ki, bu strateji xətt gələcəkdə də milli mədəniyyətimizin daha böyük uğurlar qazanmasını təmin edəcəkdir.
Xanım Aydın
