Bu gün zəhərli ilanın dişləməsi təcili tibbi müdaxilə tələb edən vəziyyət sayılır.
Baki-baku.az bildirir ki, Orta Əsrlərdə bəzi insanlar özlərini ilan dişləməsinə məruz qoymağa razı olurdular. Bu, ağılsızlıq kimi səslənir? Əslində isə bu, o dövrdəki tibbi praktikaların bir hissəsi idi və hətta faydalı sayılırdı.
Zəhər dərman kimi: orta əsr məntiqi
O dövrdə insanların inancına görə, ilan zəhəri təkcə öldürmür, həm də müalicə edə bilirdi. Xüsusilə də inanılırdı ki, “yüngül” ilan dişləməsinə məruz qalmaq gələcəkdə daha ağır zəhərlənmələrə qarşı müqaviməti artırır. Bu, bir növ təbii peyvənd hesab olunurdu.
Bu yanaşma köklərini antik mənbələrdən götürürdü, xüsusilə həkim Qalenin əsərlərindən. O, “theriak” adlı mürəkkəb qarışığı hazırlamışdı — bitkilərdən, minerallardan və ilan hissələrindən ibarət olan bir vasitə, hansı ki, zəhərlərə qarşı qoruma təmin edirdi. İnsanlar inanırdılar ki, zəhərə tədricən alışmaqla immunitet yaranır.
Bəzən insanlar bilərəkdən ilanların dişləməsinə məruz qalırdılar ki, bədəni “güclənsin”. Bəzən bu, şəxsi təcrübə, bəzən isə həkim nəzarəti altında “müalicə” idi. İlanlar tibb mətnlərində mərkəzi yer tuturdu: onları həm ən təhlükəli, həm də ən faydalı zəhərli heyvanlar hesab edirdilər.
Niyə bundan imtina etdilər?
Zamanla belə təcrübələr itdi. Bunun səbəbləri:
Elmi tibb sahəsinin inkişafı
XVII–XVIII əsrlərdə elmi tibb dövrü başladı. Həkimlər qədim kitablar və miflərə deyil, elmi təcrübələrə və müşahidələrə əsaslanmağa başladılar. Aydın oldu ki:
İlan zəhəri təhlükəlidir və proqnozlaşdırmaq çətindir.
Dişləmə universal immunitet yaratmır.
Risklər mümkün faydadan çoxdur.
Əsl peyvəndlərin və antidotların yaranması
XIX əsrdə peyvəndlər və nəzarət olunan serumlar meydana çıxdı, beləliklə həyatı riskə atmadan təhlükəsiz dozada maddə almaq mümkün oldu.
Zəhərin təbiətinin anlaşılması
Elm göstərdi ki, hər ilan növünün öz zəhəri var və bir dişləmə bütün zəhərlərə qarşı qoruma vermir. Üstəlik, bədən zəhərə sadəcə “alışa” bilməz, əvvəlki inanc yalnış idi.
İnanclara qarşı tənqid
Tibb sehr və alximiyanın təsirlərindən azad oldu. Qorxu, əfsanə və uydurmalara əsaslanan müalicələr şarlatanlıq sayılmağa başlandı.
