Hər il oktyabrın 31-i dünyanın bir çox ölkəsində küçələr qəribə maskalı insanlar, parlayan balqabaqlar və qorxunc dekorasiyalarla dolur. Bu, Hellouin bayramıdır – kökləri qədim dövrlərə gedib çıxan, amma bu gün əyləncə, yaradıcılıq və mistika ilə dolu bir hadisədir.
Bayramın mənşəyi
Hellouin ilk dəfə Kelt xalqları arasında qeyd olunub və Samhain (oxunuşu: Souin) adlı qədim bir festivaldan yaranıb. Keltlər inanırdılar ki, oktyabrın son gecəsində canlılarla ölülərin dünyası arasındakı sərhəd incəlir və ruhlar Yerə qayıdır. Ruhları qorxutmaq üçün insanlar maskalar taxar, tonqallar qalayardılar.
Xristianlığın yayılmasından sonra bu ənənə “All Hallows’ Eve” (Müqəddəslər Günü ərəfəsi) adlandırıldı və zamanla qısaldılaraq Halloween formasını aldı.
Balqabağın sirri
Hellouin simvollarından ən məşhuru işıqlı balqabaqdır. Bu simvolun hekayəsi İrlandiyadan gəlir və “Ceki balqabağı” (Jack-o’-lantern) əfsanəsi ilə bağlıdır. Əfsanəyə görə, “Ağıllı Cek” adlı bir kişi şeytanı aldadıb, cənnətə də, cəhənnəmə də düşə bilmədiyi üçün qaranlıqda yolunu işıqlandırmaq məqsədilə içi oyulmuş bir balqabaqla gəzərmiş.
Bu hekayə əsasında insanlar Hellouin zamanı balqabaqları oyub, içlərinə şam qoyaraq pəncərələrə və həyətlərə yerləşdirirlər.
Müasir Hellouin
Bu gün Hellouin daha çox əyləncə və yaradıcılıq bayramına çevrilib. Uşaqlar “Trick or treat!” (“Ya konfet, ya da oyun oynayarıq!”) deyərək evlərə gedir, konfet toplayırlar. Böyüklər isə maskaradlar, tematik ziyafətlər və dekorativ yarışmalar təşkil edirlər.
Dünyanın bir çox yerlərində – xüsusilə ABŞ, Kanada, Böyük Britaniya və İrlandiyada – Hellouin böyük coşqu ilə qeyd olunur. Son illərdə bu bayram Azərbaycan da daxil olmaqla bir çox ölkədə gənclər arasında populyarlıq qazanıb.
Simvollar və mənalar
Balqabaq – işıq və qorunma simvoludur.
Yarasa, hörümçək, skelet – gecənin və qorxunun simvolları.
Qara pişik – qədimdə cadugərlərlə əlaqələndirilirdi.
Kostyumlar və maskalar – qədimdə ruhlardan qorunmaq, indi isə özünüifadə vasitəsidir.
Niyə insanlar Hellouini sevir?
Hellouin insanlara qorxunu əyləncəyə çevirmə imkanı verir. Bu bayram zamanı insanlar həm yaradıcılıqlarını göstərir, həm də öz qorxularına gülürlər. Balqabaq oymaq, film izləmək, dostlarla tematik axşam keçirmək – hamısı bu mistik atmosferin bir parçasıdır.
Hellouin – sadəcə qorxu və maska gecəsi deyil. O, mədəniyyətlərin qarışığı, insan yaradıcılığının təzahürü və keçmişlə bu gün arasında körpü rolunu oynayır.
Bu gecə bir az qorxulu, bir az əyləncəli, amma hər zaman maraqlı olur.
