Məlum olub ki, dərmanların effektivliyi gözlənilmədən demək olar ki, tamamilə yox ola bilər… cəmi bir mikroskopik kristala görə. Məsələ polimorfizmdə – bərk maddələrin kristal quruluşunun müxtəlif formalarında mövcud ola bilmə qabiliyyətindədir. Eyni dərman maddəsi, molekulların necə düzülməsindən asılı olaraq, özünü tamamilə fərqli göstərə bilər.

Baki-baku.az xəbər verir ki, bəzən maddənin daha sabit kristal formasından ibarət çox kiçik bir hissəcik belə çevrilmə zəncirvari reaksiyasına səbəb ola bilər: nəticədə dərmanın bütün kütləsi “yenidən qurulur” və müalicəvi xüsusiyyətlərini itirir.

1998-ci ildə ritonavir adlı antiretrovirus dərmanı ilə belə bir hal baş verdi – dərman qəfil effektini itirdiyi üçün istehsalatdan çıxarıldı. Elmi dairələrdə bu fenomen, Kurt Vonnequtun məşhur romanındakı “buz-9” ilə müqayisə olunur. Bu kristal Yer üzündəki bütün suyu bərk hala gətirə bilirdi. Amma reallıqda qurbanlar sivilizasiyalar yox, milyonlarla xəstələr olur.

Hacı Cavadov