Azərbaycan xalq təbabətinin tarixi — insanla təbiət arasında əsrlər boyu qurulmuş qarşılıqlı əlaqənin heyrətamiz salnaməsidir. Bu tarixdə hər bir ot, hər bir çiçək, hətta ən sadə yarpaq belə xəstəliklərlə mübarizədə insana kömək edən bir müttəfiqə çevrilmişdir.

Baki-baku.az xəbər verir ki, qədimlərdən bəri xalq arasında tanınan onlarla şəfa bitkisi arasında dəvədabanı (rus. мать-и-мачеха) xüsusi yer tuturdu. İlk baxışda sadə görünsə də, altı məxməri, üstü isə parlaq yaşıl yarpaqları və günəşi xatırladan çiçəkləri ilə bu bitki Azərbaycanın xalq təbibləri üçün bronxit, boğmaca və ağciyər xəstəliklərinə qarşı əsl xilasedici hesab olunurdu.

Onun dağ yamaclarından və düzənliklərdən toplanaraq evdə hazırlanan şəfalı bitki qarışıqlarının tərkibinə daxil olması — xalq müdrikliyinin rəsmi tibbin nailiyyətlərindən əsrlər əvvəl də mövcud olduğunu sübut edir. Azərbaycanda dərman bitkilərindən istifadə ən qədim dövrlərə gedib çıxır. Bu bitkilərə dair biliklər nəsildən-nəslə ötürülərək günümüzə qədər gəlib çatmışdır. Məhz buna görə də dəvədabanı, xüsusilə tənəffüs yolları xəstəlikləri ilə mübarizədə xalq təbiblərinin ənənəvi müttəfiqinə çevrilmişdir.

Bu bitkinin yarpaq və çiçəkləri Böyük və Kiçik Qafqazın yamaclarında, Samur-Dəvəçi düzənliyində və Quba bölgəsində toplanırdı. Xalq təbabətində dəvədabanından dəmləmə və qaynamalar şəklində istifadə olunurdu (5–15 qram bitki 1 stəkan qaynar suya). Bu qarışıq gündə bir neçə dəfə bir xörək qaşığı miqdarında qəbul olunurdu. Qaynamalar bronxitin yüngülləşməsinə, boğmaca tutmalarının azalmasına, bəlğəmin durulaşdırılıb bədəndən xaric olunmasına yardım edirdi. Bitkinin təzə şirəsi isə bal və ya şəkərlə qarışdırılaraq təbii bir boğulma və öskürəyə qarşı eliksirə çevrilirdi.

Təsadüfi deyil ki, dəvədabanı çox vaxt “sinə qarışıqları”nın tərkibinə daxil olurdu və “ikili ürəkli bitki” adlandırılırdı: bu bitki eyni anda nəfəsi yumşaldır və orqanizmin gücünü bərpa edirdi.

Dəvədabanının hekayəsi — təbiətə olan inamın hekayəsidir. Xalq təbibləri bu bitkidə bir alaq otu deyil, sadiq bir yardımçı görürdülər. Bəlkə də əsas dərs elə buradadır: həqiqi dərman çox vaxt ayağımızın altından boylanır.