Darçın — həm ətirli, həm də müalicəvi xüsusiyyətləri ilə tanınan qədim bir ədviyyatdır. Min illərdir dünyanın müxtəlif mətbəxlərində, tibbi reseptlərində və hətta dini mərasimlərdə istifadə olunur. Əslən Cənub-Şərqi Asiya bölgəsindən gələn darçın, həm dadına görə, həm də sağlamlığa olan faydaları ilə özünə böyük hörmət qazandırmışdır.
Darçının mənşəyi və növləri
Darçın “Lauraceae” (dəfnə) ailəsinə məxsus “Cinnamomum” cinsinə aid ağacların qabığından hazırlanır. Ən çox istifadə olunan iki növ darçın mövcuddur:
Seylon darçını (Ceylon cinnamon) – “Əsl darçın” da adlanır. Şri-Lankada yetişdirilir və daha incə, şirin ətirə malikdir. Bahalı və keyfiyyətli sayılır.
Kasya darçını (Cassia cinnamon) – Çin, İndoneziya və Vyetnam kimi ölkələrdə becərilir. Daha tünd rəngli, sərt və ədvalı dada malikdir. Bazarın böyük hissəsini təşkil edir.
Sağlamlığa faydaları
Darçın təkcə ləzzətli ədviyyat deyil, həm də çoxsaylı sağlamlıq faydaları ilə tanınır:
Qan şəkərini tənzimləyir: Xüsusilə 2-ci tip şəkərli diabet xəstələri üçün faydalı ola bilər. Qanda qlükoza səviyyəsini azaltmağa kömək edir.
Antibakterial və antifungal təsirə malikdir: Darçın müxtəlif infeksiyalara qarşı təbii qoruyucu kimi çıxış edir.
Ürək-damar sağlamlığı üçün faydalıdır: Xolesterin və trigliserid səviyyələrini azalda bilər, bu da ürək xəstəlikləri riskini azaldır.
Antioksidant baxımından zəngindir: Hüceyrələrin yaşlanmasının qarşısını alan və orqanizmi sərbəst radikallardan qoruyan güclü maddələr ehtiva edir.
Həzm sisteminə dəstək olur: Mədə turşuluğunu tənzimləyir, qaz və köp problemlərinə qarşı faydalıdır.
İstifadə sahələri
Mətbəxdə: Darçın həm şirin, həm də duzlu yeməklərdə istifadə olunur. Xüsusilə plov, kompot, şirniyyat, çay və qaynar içkilərə ləzzət qatır.
Təbii müalicədə: Ənənəvi təbabətdə soyuqdəymə, öskürək və boğaz ağrısına qarşı darçın-bal qarışıqları geniş istifadə edilir.
Kosmetologiyada: Darçın əsasında hazırlanmış maskalar dərini təmizləmək və qan dövranını yaxşılaşdırmaq üçün istifadə olunur.
Diqqət edilməli məqamlar
Darçın faydalı olsa da, xüsusilə kasya darçını çox miqdarda istifadə edildikdə kumarin adlı maddə səbəbilə qaraciyərə zərər verə bilər. Buna görə gündəlik istifadədə miqdarına nəzarət edilməlidir.
Darçın həm qədim, həm də müasir dünyada öz dəyərini qoruyan ədviyyatlardandır. Yeməklərə və içkilərə xüsusi dad verməklə yanaşı, sağlamlığa müsbət təsiri ilə də fərqlənir. Amma digər təbii vasitələr kimi, onu da balanslı şəkildə istifadə etmək vacibdir.
