Fərid Kazakov İstanbulun qəlbini fəth etdi
Aprelin 29-da – Beynəlxalq Rəqs Günündə İstanbulun Bilim Beyoğlu mədəniyyət mərkəzində “Çoxşaxəlilik” adlı xoreoqrafik monotamaşa nümayiş etdirildi. Tamaşanın müəllifi və ifaçısı müasir dövrün ən titullu rəqqaslarından biri, Avropa Mədəniyyət Assosiasiyasında Azərbaycan və Türkiyənin səfiri, bir çox milli və beynəlxalq mükafatların laureatı, rəqs üzrə dünya çempionu Fərid Kazakovdur.
Baki-baku.az çıxışdan dərhal sonra – izdihamlı tamaşaçı auditoriyası və güclü emosional reaksiya ilə müşayiət olunan bu performansdan sonra sənətçi ilə əlaqə saxlayaraq tamaşanın mənası, daxili mübarizə, Ustadla vida və sözsüz anlaşılabilən bir dil olaraq rəqs haqqında söhbət edib.
– Farid, siz “Çoxşaxəlilik” adlı xoreoqrafik tamaşanızı 29 aprel – Beynəlxalq Rəqs Günündə Türkiyədə nümayiş etdirdiniz. Niyə məhz İstanbulda və niyə məhz indi?
– İnanın ki, bu, sadəcə bir təsadüf deyil. Türkiyə mənim üçün güc və sevgi ölkəsidir. Burada özümü daha çox eşidilmiş hiss edirəm. Məhz burada mən ölkənin ən istedadlı rəqqası adına layiq görüldüm, məhz burada uşaqlar yanıma gəlib dedilər: “Biz sizin kimi olmaq istəyirik”. Bu, ölçüyəgəlməz bir dəyərdir. Tamaşaya gəlincə… O, çoxdan mənim içimdə yaşayırdı. Mən onu paylaşmalı idim – kimisə təəccübləndirmək üçün yox, demək üçün: baxın, hər birimizin içində həm işıq, həm də qaranlıq var. Və bu iki qüvvə içimizdə daima rəqs edir.
– Tamaşanın adı “Çoxşaxəlilik”dir. Bu sözün arxasında nə dayanır? Bu sizəmi aiddir? Yoxsa hər birimizə?
– Bu həm mənim haqqımdadır, həm də hamının. Mən özüm çoxşaxəliyəm: artist, pedaqoq, oğul, şagird, itkilər yaşamış bir insanam. Hər bir insanın içində sanki bir büllur labirint var. Biz hər gün dünyaya hansı üzümüzü göstərəcəyimizi özümüz seçirik. Mənim tamaşam sadəcə bir hekayə deyil, bu, daha çox bir etirafdır. Bəli, mən kövrəyəm, bəli, mən güclüyəm, bəli, bəzən yıxılıram, amma yenə qalxıram. Çünki bilirəm ki, arxamda kimlər dayanır.
– Amma bu, sadəcə plastik bir hekayə deyil. Bu, eyni zamanda bir ithafdır. Kimə həsr olunub?
– Mənim müəllimim, pedaqoq Tamilla xanım Şirıliyevadır. SSRİ Xalq artisti, xoreoqrafiya sənətinin dahisi. O, bu yaxınlarda, 12 mart tarixində dünyasını dəyişdi. Və onunla birlikdə mənim ruhumun bir parçası da getdi. Mən onu o qədər uca tuturdum ki, indi belə danışarkən səsim titrəyir. Səhnədə gördüyünüz hər şey onun sayəsindədir. O, mənə musiqini eşitməyə öyrətdi, hətta musiqi yoxdursa belə. O, mənə bədənlə danışmağı öyrətdi. Bu tamaşa ona və onun xatirəsinə olan minnətdarlığımın rəmzidir, onunla vidamdır, mənim dualarımdır.
– “Çoxşaxəlilik” necə ərsəyə gəldi? Bu ağır tamaşadır. Orada ağrı var.
– Mən bu tamaşanı ağrı üzərində qurmuşam. Hər bir sənətkarın öz göz yaşları olur, sadəcə hamı onları hərəkətə çevirə bilmir. Mən istəyirdim ki, tamaşaçı yalnız işıqla qaranlığın mübarizəsini görməsin, onu hiss etsin. İşıq həmişə qalib gəlmir, amma həmişə üzə çıxır. Bu, vacibdir. Bu tamaşada mən həm zəifliyimi, həm də gücümü açıq şəkildə göstərirəm. Ola bilsin, bu, səhnəyə ən səmimi çıxışım idi.
– Tamaşada sizin yetirmələriniz də iştirak edirdi — “Kazakov International Academy” və “Elita Sport Club”un uşaqları. Niyə bu qədər şəxsi işə onları da cəlb etdiniz?
– Çünki onlar mənim gələcəyimin, eyni zamanda bu günümün bir hissəsidirlər. Bu uşaqlar sadəcə rəqs etmir. Onlar estetik düşüncə tərzini, tərbiyəni, səhnəyə və tamaşaçıya olan münasibəti mənimsəyirlər. Həmin axşam onlar səhnədə sadəcə fonda dayanan insanlar deyildilər. Onlar sənətin yalnız nəsillə deyil, sevgi ilə də ötürülə biləcəyinin canlı sübutu idilər. Mən onların hər biri ilə fəxr edirəm. Bu, həqiqi bir “həqiqət anı” idi.
– Deyirlər ki, tamaşaçılar ayaq üstə izləyirdilər. Bu emosional jest idi, yoxsa sadəcə oturacaq çatışmazlığı?
– Daha çox emosional cazibə mərkəzi idi. Biz hamımız içimizdə nəyisə silkələyəcək hisslər axtarırıq. Rəqs – birbaşa təmasdır. O, tərcümə tələb etmir. O, yalnız ürək istəyir. İnsanlar ayaq üstə dayanırdılar, çünki gedə bilmirdilər. Bu mənim üçün hər hansı mükafatdan daha dəyərlidir. Çünki mükafatı udmaq olar, amma tamaşaçının etimadını yalnız qazanmaq olar.
– Tamaşanın sonunda sizə Türkiyə tərəfinin təşəkkürnaməsi təqdim olundu – uşaqları sənətə cəlb etdiyiniz üçün. Özünüzü mədəniyyət elçisi kimi hiss edirsinizmi?
– Uca səslənən sözləri sevmirəm. Amma bəli, əgər kimsə mənim çıxışlarımdan sonra oxumağa qərar verərsə, hiss edərsə ki, sənət bir yoldur. Deməli, mən nəsə vacib bir şey etmişəm. Mən istəyirəm ki, Azərbaycanla Türkiyə arasında münasibətlər daha da güclənsin və səhnə sənəti bu qardaşlıq münasibətlərində öz layiqli yerini tapsın. Uşaqlar bilməlidirlər ki, onların mədəniyyəti dünya səviyyəsinə layiqdir. Mən buna görə rəqs edirəm. Hər şeyin mümkün olduğunu göstərmək üçün.
– Siz bu tamaşanı avtoportret adlandırmısınız. Bəs tamaşaçıya növbəti hansı tərəfinizi göstərəcəksiniz?
– Hələ bilmirəm. Mənim hər tamaşam özümə bir çağırışdır. Təkrarçılığa yol vermirəm. Amma bir şeyi dəqiq bilirəm: növbəti rəqs sükutdan doğacaq. İnsanın özünü, başqalarını və dünyanı bağışlamasını izləməkdən. Çünki insan bağışlayanda, artıq fərqli rəqs etməyə başlayır.
– Əgər “Çoxşaxəliliyi” bircə hərəkətlə ifadə etmək mümkün olsaydı, bu hansı hərəkət olardı?
– Açıq ovuc içləri. Müdafiəsiz. Silahsız. Etibarla dolu. Çünki əllərini açmağı bacaran insan yaşamağı və rəqs etməyi də bacarır.
Söhbətləşdi: Əbülfəz Babazadə
