Yüksək atmosferin dərin qatlarında, adi ildırımların çox-çox üstündə, sanki səssiz bir alov dənizi gizlənib. Bu nadir hadisəyə “sprite”, yəni qırmızı plazma partlayışları deyilir.
Baki-baku.az xəbər verir ki, onlar adi ildırımlar kimi yerdən göyə deyil, əksinə, buludların üst hissəsindən daha yuxarıya, stratosfer və mezosfer sərhədinə doğru uzanırlar. Gözlə görmək çətindir və yalnız xüsusi kameralar və ya çox qaranlıq şəraitdə müşahidə oluna bilir.
“Sprite”lər sanki göy üzündə ani yanıb-sönən qırmızı alov sütunlarıdır. Onlar adətən minlərlə metr hündürlükdə, 50–90 kilometr aralığında baş verir və bəzən onlarla kilometrə qədər genişlənə bilər. Formaca bir anda açılıb-yığılan nəhəng meduza, yaxud qıvraq bir alov şəlaləsini xatırladırlar. Bəzən eyni anda bir neçə “sprite” yaranır və o zaman göy üzü sanki al qırmızı bir dənizə çevrilir. Buna görə alimlər onları poetik şəkildə “od dənizləri” adlandırır.
Bu hadisələr çox vaxt güclü ildırımlı fırtınalar zamanı baş verir. Aşağı atmosferdə ildırımlar bir-birinə çaxanda yaranan elektrik boşalmaları bəzən yuxarıya doğru güclü elektromaqnit dalğaları göndərir. Bu dalğalar yuxarı təbəqələrdəki nadir qaz hissəciklərini oyadır və nəticədə qırmızı, narıncı və bənövşəyi rəngli plazma işıqları yaranır. Bu, sanki göyün öz içində baş verən bir səssiz elektrik fırtınasıdır.
“Sprite”lər uzun müddət sirr olaraq qalmışdı. Pilotlar və kosmonavtlar onlardan bəzən danışsalar da, elm adamları illərlə bu təsvirləri şübhə ilə qarşılayırdı. Yalnız 1989-cu ildə, təsadüfən çəkilmiş bir videoda bu hadisə qeydə alındı və o vaxtdan sonra onun mövcudluğu elmi cəhətdən təsdiqləndi.
Elm adamları hesab edirlər ki, “sprite”lər Yer atmosferinin elektrik balansında mühüm rol oynayır. Onlar enerjinin aşağı və yuxarı təbəqələr arasında ötürülməsini tənzimləyir, ionosferin elektrik yükünü tarazlaşdırır və bəzi hallarda radio siqnallarına belə təsir göstərə bilir.
