Orta əsrlər hüququnun boşluğu

Orta əsr İngiltərəsində müasir tədqiqatçıların istehzayla “ölümdən qurtaran zəbur” adlandırdıqları maraqlı hüquqi paradoks mövcud idi. O dövrdə hər hansı bir şəxs, əgər ruhani təbəqəyə mənsub olduğunu sübut edə bilirdisə, dünyəvi məhkəmə deyil, daha yumşaq hökmləri və nadir ölüm cəzaları ilə tanınan kilsə məhkəməsi tələb edə bilərdi.

Əvvəllər bu mənsubiyyət tonzura (başın təraş edilməsi) və ruhani geyimi ilə təsdiqlənirdi. Lakin sonralar bunun üçün sadəcə… oxumağı bacarmaq kifayət edirdi.

Bundan isə sadə cinayətkarlar faydalanmağa başladılar. Kim ki oxuya bilirdi, bunu sübut etmək üçün Müqəddəs Kitabdan bir parçanı — adətən bu 50-ci zəbur olurdu: “Bağışla məni, ey Allah” — oxuyurdu. Savadsızlar isə bu məzmuru əzbərləyərək oxumağa bənzədirdilər ki, sadəcə dar ağacından qurtulsunlar.

Baki-baku.az bildirir ki, bu hiyləni hakimiyyət orqanları da yaxşı bilirdi, amma aradan qaldırmağa tələsmirdilər. Axı dünyəvi məhkəmələr, hətta kiçik cinayətlərə görə belə, tərəddüd etmədən ölüm hökmü verirdilər. Beləcə, bu məzmur minlərlə insan üçün həyat xilas edən halqaya çevrilmişdi.

Bu “möcüzəvi mexanizm” 1827-ci ilə qədər — Britaniya ədalət sistemi bu açıq-aşkar boşluğu nəhayət ləğv edənə qədər — qüvvədə qaldı. Amma “Bibliya immuniteti” tarixçəsi hələ də qədim hüququn paradoksları və insan yaradıcı təfəkkürü ilə heyran edir.

Hacı Cavadov