Cinayət aləminin əhvalatları bəzən böyük sərkərdələr və ya sirli alimlər haqqında hekayələr qədər diqqət cəlb edir. Bu hekayələrdə ehtiraslar, var-dövlət hərisliyi, soyuqqanlı hesablamalar və taleyin gözlənilməz dönüşləri bir-birinə qarışır. Xüsusilə maraqlı məqam isə “qanuni oğru” stereotipi deyil, bütün təsəvvürləri alt-üst edən bir fiqurun əhvalatıdır.
Baki-baku.az portalının qeyd etdiyi kimi, məhz belə bir fiqur – 1960-cı illərdə Azərbaycan SSR-də qorxu saçan “Qara Volqa” dəstəsinin sirli başçısı “Aslan Pəncəsi” idi. Onun obrazı hələ də miflərlə əhatələnib: bəziləri onu sadəcə aktyor istedadına malik cinayətkar qadın sayır, digərləri isə xüsusi xidmət orqanlarına işləyən gizli agent olduğuna inanır. Bir həqiqət isə danılmazdır: bu qadın nəinki milisi, hətta iyirmi peşəkar cinayətkarı da aldada bildi və nümayiş etdirdi ki, cins, sima və hökm arasındakı sərhədlər düşündüyümüzdən qat-qat daha incədir.
1966-cı ildə Bakını ard-arda baş verən səs-küylü basqın xəbərləri silkələdi. Şüşələri qara rəngdə tündləşdirilmiş “Volqa” küçələrdən sürətlə şütüyən zaman sakinlər anlayırdılar ki, yaxın zamanda növbəti qarət xəbəri yayılacaq. Cinayətkarlar ildırım sürəti ilə hərəkət edir, böyük qənimətlə yoxa çıxır və arxalarında qan izləri buraxırdılar. İstintaqa görə, dəstənin hesabında 20-dən çox qarət və iki qətl vardı.
O dövrdə respublika boyunca “Qara Volqa” adlı dəstənin şayiəsi dolaşırdı. Başçısı isə “Aslan Pəncəsi” ləqəbi ilə tanınırdı. Heç kimin ağlına gəlmirdi ki, bu qorxulu adın arxasında kişi cinayətkar yox, aktyor istedadına sahib gənc bir qadın gizlənmişdi.
Ən gurultulu hadisələrdən biri zərgərlik mağazasının qarəti oldu. Gecəyarısı mağaza mühafizəçisi gülərüzlü, incə qamətli bir qızı gördükdə təhlükə hiss etmədi. Klara Yusifzadə, cinayət aləmində “Zerkalo Klara” adı ilə tanınan bu qadın sadəcə siqaret istədi. Bir neçə dəqiqə sonra mühafizəçinin silahını ələ keçirdi və bir qədər sonra isə mühafizəçi artıq həyatda deyiıdi. Mağazadan 1,7 milyon rubl dəyərində qızıl və zinət əşyaları yoxa çıxdı – o dövrdə SSRİ üçün çox böyük məbləğ idi.
“Aslan Pəncəsinin” hekayəsi basqınlardan da dramatikdir. O, oğul arzusu ilə yaşayan tanınmış bakılı oğrunun – Aydanın ailəsində altıncı qız övladı kimi dünyaya gəlmişdi. Atası onu oğlan kimi böyütməyə qərar verdi. Uşaqlığından kişi geyimləri geyinir, oğurluq öyrənir və yeniyetmə yaşında atasının yanında olurdu.
Təbii aktyorluq bacarığı ona kişi səsini ustalıqla təqlid etməyə, bədənini gizlətməyə və iyirmi nəfər cinayətkarı özündən asılı vəziyyətdə saxlamağa imkan verirdi. Yalnız bir nəfər onun sirrini bilirdi – sürücü Arif Əliyev təsadüfən həqiqəti öyrənmişdi.
Cinayətkar epopeyasının finalı Bakı MUM-un direktoru Musa Hüseynova qarşı iş oldu. Dəstə üzvləri özlərini milis orqanlarının əməkdaşı kimi təqdim edərək Musanın həyat yoldaşından zinət əşyaları dolu çamadanı aldılar. Bu dəfə isə tale cinayətkar dəstənin başçısından üz çevirdi və “Aslan Pəncəsi” Moskvada təyyarədən düşərkən həmin çamadanla birlikdə ifşa olunaraq tutuldu.
Məhkəmədə istintaqçıları təəccübləndirən əsas məqam isə hər bir qarət əməlindən sonra cinayətkar dəstənin uşaq evlərinə külli miqdarda pul göndərməsi oldu. Amansızlıqla sentimental xeyirxahlığın bu paradoksal vəhdəti “Qara Volqa” adlı cinayətkar dəstənin mahiyyətini ortaya qoyurdu.
Sonralar “Aslan Pəncəsi” adı ilə bağlı saysız-hesabsız əfsanələr yarandı. Kimisi onu KQB agenti hesab etdi, kimisi isə azadlığa çıxandan sonra ona xəyanət etmiş dəstə yoldaşını öldürdüyünü söylədi. Keçmiş istintaqçı Georgi Zapletin arxivlərdə ondan qalan sənədlərin yoxa çıxdığını aşkarladı: materiallar ya məhv edilmiş, ya da qadının özü tərəfindən oğurlamışdı. Son olaraq isə məlum olan o idi ki, həmin qadının adı Aslanxan Meretukova olub.
Deyilənə görə, 1990-cı illərdə “Aslan Pəncəsi” Bakıda, kriminaldan uzaq sadə həyat tərzi sürən bir qadın olub. Bu gün isə onun sağ olub-olmaması ilə bağlı məlumat yoxdur və bəlkə də “Qara Volqa”sı ilə birlikdə tarixə qarışıb.
“Aslan Pəncəsi”nin hekayəsi təkcə sovet dövrünün cinayət salnaməsi deyil. Bu, həmin dövrün paradokslarının aynasıdır: əfsanələr protokollardan tez doğulur, miflər isə məhkəmə hökmlərindən uzunömürlü olurdu. Uşaqlıqdan kişi kimi böyüdülmüş qadın həm hökuməti, həm də yoldaşlarını aldadaraq sirr və qorxunun simvoluna çevrilmişdi.
Onun adı arxivlərdən silindi, lakin yaddaşlarda qaldı. Kimisi üçün o – qəddar qarətçi, kimisi üçün taleyin qurbanı, kimisi üçün isə hər qarətdən sonra uşaq evlərinə pul göndərən romantik fiqura çevrildi.
Hacı Cavadov
