Bakıda bir bina var ki, hətta şəhərin köklü sakinləri belə onun yanından keçərkən, sərt fasadlarının arxasında gec sovet dövrünün ən sirli və rəmzi memarlıq layihələrindən birinin gizləndiyini bilməyə bilərlər.
Bu bina haqqında internetdə geniş məlumat yoxdur. Bakı-baku.az bu unikal obyektin taleyinə bir qədər işıq salır.
Söhbət Qonaq Evindən, rəsmi adı ilə “Ulduz” Sarayından gedir – bu ad Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 1 iyul 2003-cü il tarixli sərəncamı ilə rəsmiləşdirilib.
Paradoks ondadır ki, “Azərbaycan memarlığının XX əsrin ikinci yarısına aid incisi” sayılan bu saray uzun illər ərzində guya Leonid Brejnev üçün tikildiyi barədə yayılan şayiələrlə yadda qalmışdı. Xalq arasında ona “Brejnevin evi” deyirdilər – guya o, tətil üçün buraya gələcəkmiş. Amma gerçək hekayə daha maraqlıdır.
Bu memarlıq incisinin yaranması, əslində, olduqca iddialı diplomatik ideyadan qaynaqlanırdı: ABŞ prezidenti Riçard Niksonun SSRİ-yə rəsmi səfəri çərçivəsində Bakıya da baş çəkməsi təklif olunmuşdu – Moskvadan və Leninqraddan əlavə olaraq.
“Ulduz” Sarayı 1979–1980-ci illərdə Azərbaycanın o vaxtkı rəhbəri Heydər Əliyevin təşəbbüsü və birbaşa nəzarəti ilə inşa edilib. Məqsəd – Azərbaycana dövlət səviyyəsində gələn rəsmi qonaqların qəbul edilməsi və yerləşdirilməsi üçün yüksək səviyyəli bir rezidensiya yaratmaq idi.
Bu ideyanın təşəbbüskarı şəxsən Leonid Brejnev olsa da, layihəni həyata keçirmək və bütün məsuliyyəti daşımaq Azərbaycan SSR-yə – daha dəqiqi, Heydər Əliyevə həvalə edilmişdi. O da bu qonaq sarayının tikintisinin əsas kuratoru kimi çıxış etdi. Yeni kompleks ən yüksək beynəlxalq standartlara cavab verməli və paytaxt səviyyəsindəki ən yaxşı rezidensiyalardan geri qalmamalı idi.
Və heç də geri qalmadı. Xalq yazıçısı Anarın sözlərinə görə, “bu, həm milli, həm də müasir memarlığın ən parlaq nümunələrindən biridir”. Kompleks sadəcə dəbdəbəli bir rezidensiya deyildi – bu, Azərbaycan qonaqpərvərliyinin, estetik zövqünün və geosiyasi iddialarının vizual manifesti idi.
Binanın görünüşündə milli motivlərlə modernist həllər birləşir və “Ulduz”u sadəcə VIP qonaqların müvəqqəti məskəni deyil, ondan qat-qat böyük bir dəyərə çevirir.
“Ulduz” Sarayı illər boyu bu məqsədə sədaqətlə xidmət edib.
Hacı Cavadov
