Bakıda çay mədəniyyəti və çayxanaların sosial rolu
Azərbaycan xalqının mədəni həyatında çay xüsusi yer tutur. Hər bir qonaqlıqda, ailə süfrəsində, dostlarla görüşdə və ya adi bir istirahət anında çay mütləq içilir. Bu ənənə illərdir yaşadılaraq nəsildən-nəslə ötürülür. Bakıda isə çay mədəniyyəti özünəməxsus şəkildə formalaşmış və şəhərin sosial həyatının ayrılmaz hissəsinə çevrilib.
Çayxana – bir mədəniyyət məkanı
Çayxanalar təkcə çay içilən yerlər deyil, həm də insanların görüşdüyü, söhbət etdiyi, gündəlik həyatdan uzaqlaşıb istirahət etdiyi məkanlardır. Ənənəvi Bakı çayxanaları sadə, lakin rahat mühitləri ilə seçilirdi. Samovarın buxarı, armudu stəkanın şəffaflığı və mürəbbənin şirinliyi bu məkanların ayrılmaz simvollarındandır. Hə, bir də, əlbəttə ki, limonla qənd! Axı samovar çayının canı həm də bunlardır.
Bəzi köhnə çayxanalar hələ də öz orijinallığını qoruyub saxlayır. Onlar Bakının keçmişini yaşadan, ata-babalarımızın oturub söhbət etdiyi, nərd və domino oynadığı yerlərdir. Bu məkanlarda həm yaşlı, həm də gənc nəsil bir araya gəlir və bu, mədəniyyətin davamlılığını təmin edir.
Bakıdakı çayxanalar: keçmişdən bu günə
Keçmişdə “Şərq çayxanası” tərzində olan məkanlar indi müasir interyerə malik, lakin ruhunu qoruyan yeni nəsil çay evlərinə çevrilib. Şəhərdə bu cür məkanlara hələ də rast gəlmək mümkündür. Son illərdə Bakıda həm yerli, həm də turistlər üçün nəzərdə tutulmuş tematik çayxanalar da açılıb. Onlar bir növ müasirləşdirilmiş çay mədəniyyətinin nümayəndələridir.
Çayın təqdimatı da özündə bir estetika daşıyır. Armudu stəkan çayın rəngini göstərmək üçün ideal formadadır. Çaya limon, mürəbbə və ya şəkər əlavə olunaraq içilir. Çay süfrəsi sadəcə bir içki masası deyil, bir ünsiyyət körpüsüdür.
Çayxanaların sosial funksiyası
Çayxanalar Bakıda müxtəlif sosial təbəqələrin toplaşdığı yerlərdir. Burada siyasətdən tutmuş gündəlik həyatda baş verən hadisələrə qədər hər mövzu müzakirə oluna bilər. Bəzi çayxanalar isə sadəcə dostlarla dincəlmək, nərd, domino oynamaq, kitab oxumaq və ya musiqi dinləmək üçün seçilir. Nərd, domino demişkən, bəzən çayxanalarda elə böyük şövq və maraqla bu stolüstü oyunlar oynanılır ki, sanki böyük bir çempionat keçirilir. Bundan başqa, bu məkanlar həm də bir çox sənətkarların və ziyalıların vaxtilə toplaşdığı və fikir mübadiləsi etdiyi yerlər olub.
Xalqın gündəlik həyatında yaşayan çayxana mədəniyyəti
Bakıda çay mədəniyyəti və çayxanalar şəhərin ruhunu əks etdirən, sosial münasibətləri gücləndirən və mədəni irsimizi yaşadan mühüm amillərdəndir. Çayxanalar dəyişsə də, bu ənənə xalqın gündəlik həyatında yaşayır və müasir dövrün tələblərinə uyğun şəkildə davam edir. Gələcək nəsillərin də bu mədəniyyəti tanıyıb yaşatması üçün çayxanaların qorunması və inkişaf etdirilməsi vacibdir.
Xanım Aydın
