Orada ki, təbiət sözsüz poemalar yazır
Ay – Yer kürəsinin ən yaxın qonşusudur, amma hələ də saysız sirlərlə doludur. Baki-baku.az gələcəkdə skafandr geyinməyə dəyəcək, nəfəskəsici yeddi Ay məkanını təqdim edir.
- Piri krateri – işıq və qaranlığın əbədi rəqsi
Ayın ən şimal qütbündə yerləşən bu kraterin dibi daim qaranlığa qərq olub. Amma dağ zirvələri fasiləsiz parıldayır – onlara “Əbədi işıq dağları” deyilir. Astronomlar üçün nağıl, tədqiqatçılar üçün reallıqdır.
- Kopernik – ağ mərmərdən bir nəhəng vanna
Təxminən 2,5 km dərinlikdə və 60 km diametrində olan bu krater Ayın ən təsirli relyef formalarındandır. Hətta sadə durbinlə görünür. Ortasında isə Eyfel qülləsindən hündür üç dağ zirvəsi var.
- Piko dağı – daş düzənlikdə tənhalıq
“Yağışlar Dənizi”ndə təkbaşına ucalan daş adacıq. Piko dağı 1,6 km yüksəkliyindədir – sanki qədim bir nəhəng buraya piramida formasında taxtını qoyub unudub.
- Böyük Alp vadisi – ay tektonikası
Ay Alp dağlarını 100 km-lik tektonik yarıq ikiyə bölür. İçindən bir vaxtlar lavayla dolu olan dolama kanal keçir. Bu mənzərə həm gözəl, həm də geoloji cəhətdən dramatikdir.
- Düz divar – səmanın çat verdiyi yer
Rupes Recta, yəni Düz divar – 75 km uzunluğunda və 500 metr hündürlüyündə ideal düzlüklü bir sərtdir. Orbitdən baxanda, sanki nəhəng bir ox Ayın səthinə sancılıb.
- Cənub qütbü – Eytken hövzəsi – Ayın dərinliyinə qapı
Yer peykindəki ən böyük zərbə krateri: 2500 km genişlikdə və 8 km dərinlikdə. Gözlə əhatə etmək mümkün deyil – yalnız orbit kamerası bu nəhəng kosmik zərbənin bütün əzəmətini göstərə bilər.
- Təbii körpü – çaysız bir keçid
Ayda su yoxdur, amma körpü var. Bu körpü lava borusunun çökməsi nəticəsində yaranıb və səthin üzərində 60 metrlik tağ şəklində bir qalıq qoyub. Yaxınlıqda ikinci bir tağ da var. Ay hələ çox sürprizlər saxlayır.
Ay – bu kosmik möcüzələr qalereyası hələ öz kəşfedicilərini gözləyir.
Əbülfəz Babazadə
