Bir zamanlar səyahət təhlükəli, cəsarət və zərurət tələb edən bir iş idi. Bu gün isə o, azadlığın, marağın və həyat eşqinin simvoluna çevrilib. Amma insan bu yolu necə keçdi?
Baki-baku.az bildirir ki, turizmin tarixi sadəcə yolların və kəşflərin salnaməsi deyil, insanın adi həyatdan kənara çıxmaq istəyinin əfsanəvi dastanıdır.
Əcdadlarımız səyahətə həzz üçün deyil, yaşamaq üçün çıxırdılar — yemək, su və daha əlverişli iqlim axtarışında idilər. Məhz bu məcburi köçlər ilk hərəkət forması sayılır. Zaman keçdikcə istiqamət dəyişdi: insanlar ticarət, diplomatiya, müharibə və xüsusilə, maraq naminə hərəkət etməyə başladılar. Maraq, tərəqqinin mühərriki kimi, sağ qalmağı kəşf sənətinə çevirdi.
Qədim Misirdə artıq “ruh üçün” səyahətlər mövcud idi: fironlar və zadəganlar məbədlərə ziyarətə gedir, Nil çayı boyunca isə əsl “ekskursiya gəmiləri” üzürdü. Qədim Yunanıstanda səyahət təhsilin bir hissəsinə çevrildi — yunanlar filosofları, Olimpiya oyunlarını, müqəddəs məbədləri ziyarət edirdilər. Elə həmin dövrdə mədəni turizm anlayışı — şəxsi inkişaf üçün səyahət ideyası — meydana gəldi.
Roma isə yolları imperiya qüdrətinin simvoluna çevirdi: döşənmiş magistrallar, karvansaralar, atların dəyişdirilməsi üçün dayanacaqlar — müasir turizm infrastrukturunun ilkin nümunələri idi. Roma imperiyası süqut etdikdən sonra yollar təhlükəli oldu, lakin boş qalmadı. Həcc ziyarətçiləri Yerusəlimə, Romaya, Məkkəyə axışırdı — elə o zaman ilk təşkilatlanmış səyahət forması yaranmışdı. Ziyarətçi gildiyaları, marşrut xəritələri, karvansaralar və hətta özünəməxsus “yol bələdçiləri” meydana çıxdı.
Marko Polo və İbn Battuta kimi tacirlər və səyyahlar dünyaya yeni mədəniyyətləri və qitələri tanıtdılar, səyahəti bilik və ilham vasitəsinə çevirdilər.
XV–XVII əsrlər dönüş nöqtəsi oldu. Kolumb, Maqellan və Vasko da Qamanın gəmiləri qlobal marşrutlar dövrünü açdı. Artıq səyahət yalnız risk və romantika deyil, həm də elm demək idi. Xəritələr, naviqasiya, ilk gündəliklər — dünya getdikcə daha çox tanınır, amma bir o qədər də sirli qalırdı.
Buxar gəmiləri, dəmir yolları, fotoaparatlar, üzərində etiketlər olan çamadanlar — səyahət həm dəb halını aldı, həm də daha əlçatan oldu. 1841-ci ildə ingilis Tomas Kuk Lesterdən Lafboroya ilk turu təşkil etdi. Beləcə, təşkil olunmuş turizm yarandı. Avropa zadəganlarının “Böyük turu” maarifləndirici macəraya çevrildi: Paris, Roma, Vyana, Florensiya — bu marşrutlar bu gün də klassik sayılır.
İkinci Dünya müharibəsindən sonra səyahətlər kütləviləşdi. Təyyarələr, kurortlar, viza sazişləri, qlobal aviaşirkətlər — turizm dünya iqtisadiyyatının ən iri sahələrindən birinə çevrildi.
İnternet və rəqəmsal texnologiyalar dünyanı “açıq xəritə”yə çevirdi: onlayn bron, virtual turlar, səyahət bloqerləri, rəqəmsal bələdçilər. Bu gün səyahət sadəcə hərəkət deyil, həm də həyat tərzi, fəlsəfə və özünü tanıma vasitəsidir.
Qədim tozlu yollardan Mars uçuşlarına qədər — insan həmişə üfüqün o tayında nə olduğunu bilmək istəmişdir. Səyahətlər dünyaya kəşflər, ideyalar və mədəni birliyi bəxş edib.
Təəccüblüdür ki, turizm nə qədər əlçatan olur, insanlar bir o qədər yeni ölkələrdən çox, yeni mənalar axtarırlar.
Turizmin tarixi — bu, həmişə gözəlliyə, biliyə və özünə doğru yol axtaran insan ruhunun tarixidir.
