1972-ci ildə Münhendə keçirilən Yay Olimpiya Oyunlarının final görüşü idman tarixində əbədi yer aldı. Məhz o zaman basketbolun Olimpiya oyunlarında tətbiqindən bəri daim birinci yeri tutan ABŞ yığmasının uzun illər davam edən hegemonluğuna son qoyuldu. SSRİ yığması dünyada ilk dəfə amerikalıları Olimpiya zirvəsindən salmağı bacardı.
Baki-baku.az bildirir ki, oyunun həlledici saniyələri bu matçı əfsanəyə çevirdi. Final fitinə üç saniyə qalmış sovet basketbolçuları unikal bir kombinasiyanı gerçəkləşdirdilər: İvan Yedeşkonun uzun ötürməsi və Aleksandr Belovun dəqiq atışı SSRİ-yə 51:50 hesabı ilə qələbə qazandırdı. Bu kombinasiya komanda birliyinin və yüksək taktiki hazırlığın simvoluna çevrildi.
Sovet basketbolu üçün bu tarixi zəfər idi — ilk olimpiya qələbəsi, milli məktəbin gücünü sübut edən və ölkə daxilində və xaricdə oyunun inkişafı üçün təməl qoyan bir hadisə oldu.
Əfsanəvi finala gedən yol
Münhen Olimpiadasından əvvəl SSRİ yığması əla nəticələr göstərirdi. 1971-ci ildə komanda ABŞ yığmasını yoldaşlıq görüşlərində məğlub etmiş və Avropa çempionu olmuşdu. Finalda güclü Yuqoslaviya yığmasına qalib gəlmişdi.
Olimpiadadan az əvvəl baş məşqçi dəyişdi: Aleksandr Qomelskinin yerinə Vladimir Kondraşin gəldi. O, komandanın əsas heyətini qorusa da, oyun stilini tamamilə dəyişdi. Əsas diqqət sürətli hücumlara, oyunçuların aktiv rotasiyasına və psixoloji dayanıqlığa yönəldi. Bu da Münhen finalının qəhrəmanları olan Aleksandr Belov və İvan Yedeşkonun potensialının tam açılmasına səbəb oldu.
Final matçının gedişi
Oyun sentyabrın 9-dan 10-na keçən gecə keçirildi — ABŞ tamaşaçılarının rahatlığı üçün. Oyunun ilk yarısını sovet basketbolçuları inamla keçirdi və 26:21 hesabı ilə öndə tamamladılar. Fasilədən sonra amerikalılar təzyiqi artırdı, sərt pressinq tətbiq etdi və fərqi azaldaraq hesabda irəli çıxdılar.
Oyunun son saniyələrində amerikalı Duqlas Kollinz iki cərimə atışını dəqiq yerinə yetirərək ABŞ-ı 50:49 hesabı ilə önə çıxardı. Artıq hər şeyin bitdiyi düşünülürdü. Lakin məhz o zaman dramatik sonluq başladı. Taym-autlar və tablodakı vaxtla bağlı qarışıqlıq səbəbindən oyun iki dəfə dayandırıldı. Nəhayət, son üç saniyədə SSRİ topu oyuna daxil etmək hüququ qazandı.
İvan Yedeşko uzaq məsafədən ötürmə etdi, Aleksandr Belov müdafiəçiləri keçərək topu səbətə göndərdi. 51:50 — sovet komandasının sensasion qələbəsi.
Finaldan sonra
Bu matç misilsiz hadisəyə çevrildi: Olimpiya oyunları tarixində ilk dəfə ABŞ basketbol yığması məğlub olmuşdu. ABŞ yığması etiraz olaraq gümüş medalları qəbul etməkdən imtina etdi — bu, hələ də yeganə belə hadisədir.
Bütün qalmaqallara və etirazlara baxmayaraq, FİBA nəticəni qanuni saydı. SSRİ yığmasının qələbəsi bir dövrün simvoluna çevrildi, Münhendəki final isə hələ də dünya basketbol tarixinin ən dramatik matçlarından biri hesab olunur.
Murad Muxtarov
