Müasir məktəblilərin çoxsaylı problemləri var. Uşaqlarımız düşündüyümüzdən daha çox hallarda özlərini bədbəxt hiss edirlər. Elə görünə bilər ki, guya həyat yaxşılığa doğru dəyişib – həm məktəbdə, həm də ondan sonrakı mərhələdə özünü reallaşdırmaq imkanı var, lakin bir sıra problemlərə birlikdə nəzər salaq.
Baki-baku.az xəbər verir ki, məktəb və ailə psixoloqlarına müraciət edən ailələrin sayı artır. Onlar real, çətin həll olunan problemlərlə üzləşirlər və bunun öhdəsindən təkbaşına gələ bilmirlər. Bəs bu problemlər nədən ibarətdir? Niyə yaranır? Ən əsası – valideynlər və psixoloqlar necə kömək edə bilərlər?
Psixoloqların fikrincə, müasir məktəblilər keçmişdəki yaşıdlarından fərqlənmirlər. Onlar da tənəffüs vaxtı sevincək ora-bura qaçır, dost tapır, sinifdən sinfə keçir. lakin indiki uşaqlar valideynlərindən daha tez-tez dərin psixoloji problemlər yaşayırlar.
Problemlər isə bəzən hələ birinci sinfə qəbul mərhələsində – məktəbə hazırlıq prosesində üzə çıxır. Bu, valideynlərin məktəbin rolunu, orada baş verənləri tam təsəvvür edə bilməməsi ilə bağlıdır. Onlar başqa dövrdə oxuyublar və düşünürlər ki, məktəb – uşağın heç bir probleminin ola bilməyəcəyi xoşbəxtlik adasıdır. Bu isə dərin yanlış təsəvvürdür.
Müasir məktəblilərin TOP-10 problemi
- Ümumi emosional narahatlıq.
Bugünkü məktəblilər hər şeyə sahib olsalar da, çox vaxt özlərini bədbəxt hiss edirlər. Səbəb – müasir ailə böhranı: münaqişələr, boşanmalar, valideynlərin yeni tərəfdaşları, ailə daxilində ünsiyyətin yerini texnologiyanın tutması. Uşaqlar ya diqqətsizlik, ya da həddindən artıq qayğı ilə üzləşirlər. Nəticə – nevrotik hallar, tənha hissi, ya da qeyri-real özünüqiymətləndirmə. - Özbaşınalıq və şıltaqlıq
“Deto-sentrizm” – valideynlərin uşağın bütün həyatını tam idarə etməsi – uşaqları müstəqillikdən məhrum edir. Uşaq qərar qəbul etməyi öyrənmir, nəticədə infantal qalır, asılı olur və seçim etmə bacarığını itirir. - İnformasiya yüklənməsi və asılılıq.
Televizor, internet, sosial şəbəkələr, kitablar – hər yerdən məlumat gəlir. Uşaqlar isə onu yadda saxlamağa ehtiyac görmürlər. Bunun nəticəsi: zəif yaddaş, diqqətsizlik, hiperaktivlik və idrak sahəsinin ləng inkişafı. - Uğur qazanmağın arxasınca qaşış
Valideynlər övladlarının uğurunu hər şeydən üstün tuturlar. Qiymətləri özləri seçirlər, təhsili tam nəzarətdə saxlayırlar. İnsanlıq dəyərləri arxa plana keçir. Uşaqlar isə daimi daxili gərginliklə yaşayır, hətta istirahət zamanı belə rahat ola bilmirlər. - Sosial rəqabət və sinif iyerarxiyası.
Məktəblilər üçün “Mən kiməm?”, “Sinifdə hansı yerdəyəm?” sualları çox vacibdir. Bu, onlarda əlavə gərginlik yaradır, həm təhsildə, həm də ünsiyyətdə çətinliklər doğurur. - Münaqişələrin həlli bacarığı.
Əvvəllər müəllimlər münaqişələrin həllində kömək edirdilər. İndi isə uşaqlar çox vaxt susur, özlərinə qapanır, sosial şəbəkələrdə özlərini “başqa cür” təqdim edirlər. Nəticədə real həyatda münaqişə həll etməyi öyrənmirlər. - Sosial təbəqələşmə.
Məktəb cəmiyyətin güzgüsüdür: varlı–kasıb, sağlam–əlil, gözəl–çirkin bölgüləri şagirdlər arasında da mövcuddur. Bu, bərabərhüquqlu dostluq münasibətlərinin formalaşmasına mane olur. - Zaman çatışmazlığı.
Dərslər, kurslar, dərnəklər – hər şey uşaqları yorur, enerjilərini tükədir. Onlar aqressivləşir, valideynlərdən uzaqlaşır, daxili etiraz kimi qapanırlar. - Erkən seçim məsuliyyəti.
Profil seçimi çox erkən tələb olunur, lakin 11–12 yaşlı uşaqlar hələ seçim etmək iqtidarında olmurlar. Bu qabiliyyət yalnız 14–15 yaşlarda formalaşır. Nəticədə çoxu səhv qərar verir. - Zəif psixi və fiziki sağlamlıq
Xroniki xəstəliklər, allergiyalar, görmə və eşitmə problemləri, hərəkət aparatında nasazlıqlar – bütün bunlar təhsilə mane olur. Statistikaya görə, sağlam uşaqların sayı çox azdır. Bu isə həm təhsilə, həm də ünsiyyətə mənfi təsir göstərir.
