Bilyard – sadəcə oyun deyil, dəqiqliyin, zəkanın və aristokrat zərifliyinin nümayiş olunduğu özünəməxsus ritualdır. Bu gün bilyard dünyanın hər bir guşəsində tanınır, lakin az adam fərqinə varır ki, bir vaxtlar bu zərif oyun… küçə əyləncəsi idi.

Baki-baku.az xəbər verir ki, bilyard haqqında ilk məlumatlar XV əsrə aiddir. Məhz o dövrdə Fransa kralı XI Lüdovikin sarayında ilk bilyard masası hazırlanmışdı. Onun üzərinə yaşıl parça sərilmişdi – bu, oyunun ilkin zamanlarda açıq havada, bahar vaxtı çəmənlikdə oynanıldığına bir işarə idi.

Əvvəllər bilyard kroketə bənzəyirdi: açıq havada taxta toplar və çubuqlarla oynanılırdı. Hava şəraiti mane olanda isə oyunu qapalı məkanlara daşıdılar və məhz o zaman masa, bortlar və kiy meydana gəldi. XVII əsrə qədər bilyard artıq Avropa saray salonlarının ayrılmaz hissəsinə çevrilmişdi, bilyard oynamaq bacarığı isə zadəganlıq və zövq göstəricisi sayılırdı.

XIX əsr bilyardın “qızıl dövrü” oldu. İngilis mühəndislər elastik kauçuk bortlar ixtira etdilər, fransız ustalar mükəmməl cilalanmış toplar hazırladılar, amerikalılar isə oyunun qaydalarına aid standartlar tətbiq etdilər. Elə həmin vaxtdan bilyard bir neçə istiqamətə bölündü: rus bilyardı, ingilis snukeri, fransız karambolu və amerika pulu. Hər istiqamət öz qaydalarına əsasən inkişaf etdi, lakin hamısını birləşdirən bir məqsəd vardı – mükəmməl həndəsi biliklərə və ustalığa can atmaq.

Bilyard sürətlə Avropadan bütün dünyaya yayıldı. Bilyard o dövrdə Amerikada centlmen klublarının və barların simvoluna çevrildi, Rusiyada zabitlərin və aristokratların sevimli məşğuliyyəti oldu, Asiyada isə şara vurulan hər zərbəyə fəlsəfi yanaşma ilə seçilən intellektual yarış formasına çevrildi. Napoleon və Çarlz Darvin kimi dahilər də bilyard həvəskarları idilər – birincisi oyunu hərbi kampaniyalar öncəsi diqqətini toplamaq üçün istifadə edirdi, ikincisi isə bilyardın müşahidə qabiliyyətini və insan səbrini inkişaf etdirdiyini söyləyirdi.

Müasir alimlər bilyardı “hərəkət laboratoriyası” adlandırırlar. Burada təkcə toplar deyil, həm də mexanika, optika və trigonometriya qanunları toqquşur. Zərbə bucağını, gücünü və sürtünməni hesablamaq hər partiyanı demək olar ki, elmi eksperimentə çevirir. Təsadüfi deyil ki, ABŞ və Yaponiyanın bəzi universitetlərində fizika dərsləri bilyarddan nümunələr gətirilərək izah olunur!

Bu gün bilyard – zəriflik, zəka və incə psixologiyanın harmoniyasıdır. Turnirlər milyonlarla tamaşaçını cəlb edir, peşəkar oyunçular isə dünya ulduzlarına çevrilirlər. Oyunun mahiyyəti isə dəyişməz olaraq qalır: bu, topların rəqsi, ağıl və instinkt arasında tarazlıqdır; elə bir oyundur ki, kiyin ən yüngül hərəkəti belə nəticəni tamamilə dəyişə bilər.

Bilyard – sadəcə oyun deyil. Bu, yaşıl rəngdə bir kainatdır, harada ki, qalib olan güc deyil, düşüncənin dəqiqliyidir.