Bəzən ən adi meyvələr özlərində bütöv bir tibbi ensiklopediyanı gizlədir. Bu gün yay desertləri və ətirli mürəbbə ilə assosiasiya olunan moruq, Azərbaycanda əsrlər boyu hər kəs üçün əlçatan olan əsl təbii dərman sayılıb.

Baki-baku.az saytının verdiyi məlumata görə, məhz burada — Qafqazın bərəkətli torpaqlarında moruğun xalq təbabətindəki rolu xüsusi əhəmiyyət kəsb edib. Müalicəvi bitkilərin istifadəsinə dair biliklər və xəstəliklərlə mübarizə üçün yeni vasitələrin axtarışı nəsildən-nəslə ötürülür, beləliklə, unikal bir “yaşıl aptek” ənənəsi formalaşırdı.

Azərbaycan ərazisində təxminən 15 növ yabanı moruq yayılmışdı. Onların arasında xüsusilə Böyük və Kiçik Qafqaz meşələrində bitən və yabanı növ olan Buş moruğu (Rubus Buschii) böyük populyarlıq qazanmışdı. Bu moruğa meşələrin yuxarı sərhədində, dərələrdə, yamaclarda, hətta daşlı torpaqlarda rast gəlmək mümkün idi. Bitki iyun-iyul aylarında çiçək açır, meyvələri isə iyul-sentyabr aylarında yetişirdi.

Yabanı moruqla yanaşı, adi moruq (Rubus idaeus L.) da becərilirdi və bu növ daha yumşaq şirinliyilə seçilirdi. Moruq yalnız quru havada yığılırdı, çünki islanmış meyvələr tez xarab olurdu. Toplandıqdan sonra meyvələr nazik qatla günəş altında qurudulur, sonra isə sobada və ya xüsusi quruducularda tam qurutma prosesi aparılırdı. Bu zəhmətli iş moruğu qısaömürlü bir meyvədən uzunmüddətli dərman xammalına çevirirdi.

Qurudulmuş moruq yalnız ləzzətli qida deyil, həm də güclü tərlədici vasitə kimi istifadə olunurdu. Ondan dəmləmələr, həlimlər hazırlanır, təbii ki, mürəbbə də bişirilirdi. Moruq xüsusilə aşağıdakı hallarda təyin olunurdu: soyuqdəymə, yüksək hərarət, qızdırma halları.

Maraqlıdır ki, moruq xüsusilə uşaqlar üçün ən zərərsiz və yumşaq vasitə sayılırdı. O, hərarəti salmağa kömək edir, ümumi vəziyyəti yüngülləşdirir və tərləməni artırırdı. Keçmişin təbiblərinə görə, bu, sağalmanın əsas açarı idi.