Bəli, İkinci Qarabağ müharibədəki kapitulyasiya 44 günə başa gəlmişdisə, ikinci kapitulyasiya haradasa, bir sutkaya tamamlandı. Azərbaycanın Qarabağda apardığı lokal antiterror tədbirləri uğurla yekunlaşdı. Ölkəmiz öz hədəflərinə çatdı. Qurulmuş mükəmməl plan nəticəsində hərbi məqsədlər yerinə yetirildi, həmçinin, siyasi tələblər də ödəndi. Antiterror tədbirləri, eyni zamanda nəyi göstərdi? Bu barədə söz açacağıq.
***
Birincisi, Azərbaycan qələbə qazandı. Sübut olundu ki, 44 günlük müharibədən sonrakı müddətdə Qarabağa tam sahiblənmək, döyüş əzmi və rəşadəti bütövlükdə cəmiyyətimizin ruhuna hopmuş reallıqdır. Mövcud reallıq qarşısında duruş gətirəcək heç bir qüvvə yoxdur və ola da bilməz. Qələbəni, bütövlükdə, Azərbaycan xalqı qazandı. Bu, birliyimizin, bütövlüyümüzün göstəricisi kimi yadda qaldı. Bir daha sübut olundu ki, cəmiyyətimiz üçün Qarabağ köklənişi son dərəcə vacib və həyati əhəmiyyət daşıyan milli vəhdətin nəticəsidir.
Bəli, “dəmir yumruğ”un yerində olduğu yenidən təsdiqləndi. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev çıxışlarında dəfələrlə vurğulamışdı ki, ölkəmiz öz ərazilərində hansısa separatçı birləşmələrin mövcudluğuna dözməyəcək və dözmədiyini göstərdi. Xalqımız onu da göstərdi ki, torpaqlarımızda “boz zona”nın olmasına əsla yol verməyəcək.
***
İkincisi, antiterror tədbirləri nəticəsində Azərbaycan bütün şərtlərini qəbul etdirdi. Qarabağdakı separatçı rejimə, Ermənistan Respublikasına məxsus hərbi birləşmələrin tərksilah olunmasına, ərazidən tamamilə çıxarılmasına dair razılıq əldə olundu. Daha doğrusu, separatçı rejim və havadarları razılaşmağa məcbur oldular. Onların əvvəllər boyun qaçırdıqları görüşə – Yevlaxa gəlmək istəmələrini bildirmələri isə elə ağ bayrağın qaldırılmasıdır. Dövlətimizin başçısının bildirdiyi kimi, boyunlarını bükə-bükə gələcəklər. Ancaq, bu, hələ hər şey demək deyil.
Heç şübhəsiz, növbəti mərhələdə separatçı rejimin buraxılması, onun saxta dövlət atributlarının zibilliyə atılması baş verəcək. Prezident İlham Əliyevin bu il mayın 28-də Laçın rayonu sakinləri ilə görüşdə bildirdiyi kimi: "Miatsum” kitabı bağlandı, separatizmin kitabı bağlandı. Müstəqillik xülyası statusun dalınca getdi. Statusu isə biz hələ İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı göndərmişik lazım olan yerə. Ona görə, yeganə yol qalıb -Azərbaycan qanunlarına tabe olmaq, Azərbaycanın loyal normal vətəndaşı olmaq, öz saxta “dövlət atributları”nı zibil yeşiyinə atmaq, “parlament”i buraxmaq. Guya, orada “parlament” fəaliyyət göstərir, guya, orada prezident var, guya nazir var, bunlar hamısı gülməlidir. Biz, sadəcə olaraq, dözüm göstəririk. Halbuki, hər kəs yaxşı bilir ki, bu gün o bölgədə istənilən əməliyyatı keçirmək üçün hər bir imkanımız var. Ona görə “parlament” buraxılmalıdır, özünü “prezident” adlandıran ünsür təslim olmalıdır, bütün “nazirlər”, “deputatlar” və digərləri öz vəzifələrini artıq kənara qoymalıdırlar. Ancaq o təqdirdə onlara güzəşt oluna bilər. Ancaq o təqdirdə hər hansı bir amnistiyadan söhbət gedə bilər”.
***
Üçüncüsü, Ermənistanın müdafiəsiz durumda qaldığı sübuta yetirildi. Ayrı-ayrı ermənipərəstlərin nə qədər hay-küy qaldırmalarına rəğmən, beynəlxalq aləmin Qarabağdakı erməni avantürizmini qorumaq üçün heç bir mexanizminin olmadığı aşkarlandı. Ermənistan və ermənipərəstlər, o cümlədən, Qarabağdakı separatçı rejim gördü ki, aciz və çıxılmaz durumdadır. Əslində, dövlətimizin başçısı Laçın rayonunun sakinləri ilə görüşündə bu məqama da toxunmuşdu: “Onu da bildirməliyəm ki, son vaxtlar beynəlxalq təşkilatlar faktiki olaraq bizim mövqeyimizlə tamamilə razılaşıblar. Bunu mən müxtəlif görüşlər əsnasında artıq görürəm. Yəni, nəyə görə razılaşıblar? Ona görə ki, biz haqlıyıq və ona görə ki, biz mövqeyimizdən kənara bir addım belə atmırıq. Ona görə bu gün nə müstəqillikdən, nə muxtariyyətdən, nə başqa bir şeydən heç kim artıq söhbət açmır. Sadəcə olaraq, bizə gələn son mesajlar belədir ki, bəs orada dırnaqarası rəhbərliyin aqibəti necə olacaq? Onlara amnistiya düşürmü, düşmürmü? Mən isə deyirəm ki, buna baxmaq lazımdır".
Bəli, separatçılara amnistiya düşür ya yox, bunu zaman göstərəcək. Hesab edirik ki, bir çox məsələlər kimi, buna da bu gün Yevlaxda keçiriləcək görüşdən sonra aydınlıq gələcək. Nəzərə alaq ki, bu gün, eyni zamanda, Fransanın tələbi ilə BMT Təhlükəsizlik Şurasında Qarabağ məsələsi müzakirəyə çıxarılacaq. Heç şübhəsiz, avantüristlərin Nyu-Yorkdakı toplantıya ümid bəsləmələri mümkündür. Axı, BMT TŞ Ermənistanın və havadarlarının Qarabağ avantürizmi ilə bağlı son çırpıntısıdır.
***
Dördüncü məqama keçid alaq. Antiterror tədbirləri başlayan gün Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan bildirmişdi ki, Qarabağda erməni hərbi birləşmələri yoxdur. Dünən həmin hərbi birləşmələrin ərazidən çıxarılması şərtinin yerinə yetiriləcəyinə dair məlumatı Nikolun hökuməti də açıqladı. Bu, Paşinyanın siyasət meydanındakı növbəti qeyri-ciddiliyi idi. Ancaq antiterror tədbirləri qeyri-ciddiliklə yanaşı, erməni siyasi düşüncə tərzindəki daha bir anormallığı üzə çıxardı. Ermənistan Respublikası, faktiki olaraq, Qarabağ ermənilərini taleyin ümidinə buraxdı. Bu, bir xalq üçün son dərəcə böyük faciədir. Eyni zamada, dövlət üçün də. Bir dövlət ki, öz varlığını Qarabağ amili üzərində qurmuşdu, çətin durumda nəinki həmin amildən, ümumən erməni əhalidən də imtina etdi. Bundan böyük rüsvayçılıq ola bilməz. Mahiyyətcə, 44 günlük müharibə məğlubiyyəti də bu rüsvayçılığın yanında heç nədir.
***
Belə bir deyim var ki, bütün yollar Romaya aparır. Bu deyimi Cənubi Qafqaz müstəvisinə tətbiq etsək, deyə bilərik ki, bütün yollar Yevlaxa aparır. O Yevlaxa ki, bir vaxtlar erməni millətçiləri azərbaycanlıları burayadək qovacaqlarını bildirirdilər. Bu gün Yevlaxa təslim olduqlarını, Azərbaycanın bütün şərtlərini yerinə yetirəcəklərini bildirmək üçün gələcəklər. Gələcəklər ki, separatçı rejimə paytaxt seçdikləri qədim Azərbaycan şəhəri Xankəndinin açarını təqdim etsinlər. Gələcəklər ki, Stepanakertdə deyil, Xankəndidə, Mardakertdə deyil Ağdərədə, Martunidə deyil, Xocavənddə yaşamaq istədiklərini bəyan etsinlər. Əlbəttə, yaşamaq istəyəcəklərsə. Ölməyi deyil, yaşamağı seçəcəklərsə...
Ə.RÜSTƏMOV
